31 de xullo de 2012

Amor, em que grave dia vos vi

Don Denis
Manuscritos: B0540;V0143
Amor, em que grave dia vos vi,
pois a que tam muit' a que eu servi,
ja mais nunca se quis doer de mi;
e pois me tod' este mal por vós vem,
mha senhor aja bem, pois est assi,
e vós ajades mal e nunca bem.
Em grave dia que vos vi, amor,
pois a de que sempre foi servidor,
me fez e faz cada dia peior;
e pois ei por vós tal coita mortal,
faça Deus sempre bem a mha senhor,
e vós, amor, ajades todo mal.
Pois da mais fremosa de quantas som
ja mais nom pud' aver se coita nom,
e por vós viv' eu em tal perdiçom
que nunca dormem estes olhos meus,
mha senhor aja bem por tal razom,
e vós, amor, ajades mal de Deus.

30 de xullo de 2012

29 de xullo de 2012

Inicio de CARÓN DO ATLÁNTICO de Luis Amado Carballo

CARÓN DO ATLÁNTICO

Hai lóstregos de espranza
na lonxitú do mar
e comenza a alborada
n-un céltico cantar.

A belida Galiza
durmida nas suas mágoas
pon un ronsel de prata
na inquedanza das augas.

Na sua misa lírica
leva o Santo Graal
e comulga con sol
no tempro do aserán.

Os seus ollos chorosos
contempran o camiño
que riscan as estrelas
en sourel remuiño.

Y-a nosa santa TERRA
magoada de penares
escoita a canzón brava
que balbordan os mares.

Soñando no futuro,
esquencendo o presente.
Leva no seu ollar
a lumeira do abrente.

Os roxos aturuxos
encenderon no lonxe
lumeiradas de sangue
nos cabezos dos montes.

Camina de vagar
unha estrela viaxeira
e na conca da ría
bebe o sangue da TERRA.

(...)

28 de xullo de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXV).

Así, durante a travesía o mar prodigábanos incesantemente os seus máis marabillosos espectáculos, variándoos ao infinito e cambiando a súa decoración e a súa escenificación para o pracer dos nosos ollos. Chamados estabamos non só a contemplar no medio do elemento líquido as obras do Creador, senón tamén a penetrar os máis temibles misterios do océano. Durante a xornada do 11 de decembro, achábame eu lendo no gran salón, mentres Ned Land e Conseil observaban as augas luminosas a través do cristal. O Nautilus estaba inmóbil. Cheos os seus depósitos, mantíñase a unha profundidade de mil metros, rexión pouco habitada, na que tan só as grandes peces facían raras aparicións. Estaba eu lendo un libro delicioso de Jean Macei, Os servidores do estómago, e saboreando as súas enxeñosas leccións, cando Conseil interrompeu a miña lectura:
-Quere vir un instante o señor?
-Que pasa, Conseil?
-Mire o señor.
Levanteime e achegueime ao cristal. Iluminada pola luz eléctrica, unha enorme masa negruzca, inmóbil, mantíñase suspendida no medio das augas. Observeina atentamente, tratando de recoñecer a natureza do xigantesco cetáceo. Pero outra idea asaltoume súbitamente.
-Un navío! -exclamei.
-Si -respondeu o canadense- un barco que se foi a pique.
Non se equivocaba Ned Land. Estabamos ante un barco cuxos obenques cortados pendían aínda das súas cadeas. O seu casco parecía estar en bo estado, e o seu naufraxio debía datar dunhas poucas horas. Tres anacos de mastros, cortados a dous pés por encima da ponte, indicaban que o barco debera sacrificar o seu arboladura. Pero vencido de costado, fixera auga e aínda daba a banda por babor. Se triste era o espectáculo dese casco perdido baixa a auga, máis o era aínda o da súa ponte, no que xacían algúns cadáveres, amarrados con cordas. Contei catro -catro homes, un dos cales se mantiña en pé, ao temón- e logo unha muller, medio asomada á toldilla cun neno nos seus brazos.
Era unha muller nova, e á luz do foco do Nautilus puiden ver os seus trazos aínda non descompostos pola auga. Nun supremo esforzo elevara por encima da súa cabeza ao seu fillo, pobre ser cuxos brazos trataban de aferrarse ao pescozo da nai. Espantosa era a actitude do catro mariñeiros, retorcidos nos seus movementos convulsivos que denunciaban un último esforzo por arrincarse ás cordas que lles ligaban ao barco. Só, máis sereno, co aspecto grave, os seus grises cabelos pegados á fronte, e a man crispada sobre a roda do temón, o temoneiro parecía conducir aínda o seu barco naufragado a través das profundidades do océano.
Que escena! Estabamos en silencio, co corazón palpitante, ante aquel naufraxio sorprendido ínfraganti e, por así dicir, fotografado no seu último minuto. E vía xa avanzar a enormes quenllas que cos ollos acesos acudían atraídos polo cebo da carne humana. O Nautilus deu unha volta en torno ao navío mergullado, e ao pasar ante a popa do mesmo puiden ler o seu nome: Florída, Sunderland.

27 de xullo de 2012

Inicio de REFUXIADO, de Arthur C. Clarke

Tal como indicaramos o pasado martes publicamos o inicio dun relato de Arhur C. Clarke

REFUXIADO

A presente historia foi escrita en 1954, e non pretendo que non haxa ningún parecido con algún personaxe vivo. Desde que coñecín ao prototipo do «Príncipe Henry», en tres ocasiones e máis concretamente na última, aquí en Colombo, fai só uns poucos meses, cando tivemos unha conversa curiosamente vinculada a esta historia.
O noso primeiro encontro foi nunha exposición alá por 1958, chamada, con gran optimismo, «Gran Bretaña nos albores da Era Espacial». A súa alteza real riu e comentou con ironía: «Nunca o logramos, verdade?»
En realidade, non era do todo certo, dado que, na actualidade, hai moitos satélites do Reino Unido en órbita e pronto haberá (por cortesía do U.S. Space  Shuttle) algúns británicos no espazo. Pero non era iso exactamente no que eu estaba a pensar.
Ben, Isaac Newton «inventou» a gravidade. Talvez algún día nós os británicos teñamos a fortuna de lograr «desinventarla».


- Cando veña a bordo - dixo o capitán Saunders mentres esperaba que a rampla de desembarque quedase en posición -, como deberei chamarlle?
Houbo un prolongado silencio mentres o oficial de navegación e o axudante do piloto púñanse dacordo respecto ao problema do protocolo. Logo, Mitchell pechou o control principal e todos os mecanismos e circuítos da nave quedaron de inmediato en suspenso ao cortarlles o fluído eléctrico.
- A maneira en que un debe dirixirse a el - e pronunciouno co maior coidado -, é «A súa Alteza Real».
- Bah! - ruxiu o capitán -. Que me parta un raio se algunha vez chego a usar unha expresión tan ridícula!
- Nestes tempos de rápidos cambios e exaltación democrática - argüiu Chambers -, creo que «señor» é máis que suficiente. E non hai necesidade de preocupación se un esquéceo. Fai xa moito tempo que ninguén foi enviado á Torre por algo de tan pouca equitación. Ademais, este Enrique non é un personaxe tan severo como o foi aqueloutro das moitas esposas.
- Segundo din - agregou Mitchell - parece ser que é un mozo moi agradable, e tamén instruído. En certas ocasións, efectuou preguntas técnicas que puxeron en aprietos a máis dun.
O capitán Saunders ignorou ese comentario e concluíu que, se o príncipe Enrique quería saber como funcionaba un Xerador Compensador de Campo, Mitchell explicaríallo sen ningunha dificultade. Levantouse coidando moi ben os seus movementos, pois estivera traballando en condicións de escasa gravidade durante o voo, e agora, na Terra, supúñalle un gran esforzo manter o equilibrio, e dirixiuse ao corredor que conducía á comporta inferior. Cun sufocado chasquido metálico, a porta abriuse suavemente cara a un lado.
Iniciando un sorriso, dirixiuse ás cámaras de televisión e ao herdeiro da coroa británica.
O home que algún día sería Enrique IX de Inglaterra non pasaba aínda do vinte anos. Era dunha estatura lixeiramente inferior á de tipo medio; tiña as faccións delicadas e ben proporcionadas, en total consonancia co imposto polos canons xenealóxicos. O capitán Saunders, que proviña de Dallas, e por tanto achábase pouco disposto a deixarse impresionar por ningún príncipe, atopouse de súpeto impresionado pola tristura dos seus ollos. Eran ollos que xa viran demasiadas recepcións e desfiles, que estiveron forzados a ser testemuñas de innumerables cousas carentes de sentido, que nunca tiveron a oportunidade de pasear por lugares que non fosen planificados previamente. Mirando aquel orgulloso e fatigado rostro, o capitán Saunders albiscou por primeira vez a extrema soidade da realeza. Todo o seu desagrado respecto desta institución pareceulle de escasa importancia á vista do seu maior defecto: o que realmente consideraba mal na monarquía era a deslealdade de inflixir tal carga sobre certas persoas.
Os corredores do Centaurus eran demasiado estreitos como para permitir unha visión xeral; pero pronto quedou claro que a novidade do novo ambiente non lle incomodaba demasiado.
E unha vez que todos se afixeron a aqueles angostos recintos, Saunders esqueceu os seus reservas referentes ao trato co príncipe. Pronto tivo con el a mesma relación que con calquera outro visitante. Unha das primeiras leccións que a realeza debe aprender é como lograr que a xente non se atope incómoda na súa presenza.
...

26 de xullo de 2012

Aforismos de Leonardo

68.- O renome do rico termina coa súa vida; lémbrase o tesouro, pero non ao atesourador. Moi outra é a gloria da virtude dos mortais que a dos seus tesouros. 

25 de xullo de 2012

Aforismos de Francisco: O xogo da vida

Ben maduros estamos xa a estas alturas do xogo. Superpoñémonos a cada obstáculo con éxito, e velaquí seguimos, vivos. ¿Non estamos contentos? ¿Acaso non é vivir o obxectivo da vida?

 Deixando de lado a todos aqueles que aínda non se decataron deste eterno carácter infantil e algareiro da vida, remítome ós seus xogadores activos e conscientes.
Pois ben, noraboa a todos vós, pero lamento dicirvos que sodes uns xogadores moi malos e aburridos.

 Imaxinade que alguén está observando a vosa vida desde o televisor da súa casa. ¿De verdade credes que non tardaría nin dez minutos en desconectar a pantalla? Necesítase un pensamento reflexivo e crítico para poñernos por un momento na pel dese observador, pero vale a pena o esforzo. ¿Canto tempo credes que vos soportaríades a vós mesmos? A vergoña aparecería demasiado pronto, a sensación de non identificación, de non estar facendo o que realmente querríamos, a consciencia dun tempo perdido.

Mirádeo así:  imaxinade que existira un videoxogo similar á vida, no que a a pesar de que o protagonista só dispoñera dunha vida, o mundo interaccionable fose inmenso e as posibilidades de acción dentro del infinitas. ¿Sinceramente actuaríades da mesma maneira que o levades facendo?

Cabe pensar que moitos non pasarían dos oito anos, pero sería divertido mentres durase. Iso, ou seguir xogando sen ganas ata o hastío dun mesmo, tendo en conta que é o único xogo que temos e que estamos obrigados a xogalo ata o final.

24 de xullo de 2012

Arthur C. Clarke

Sir Arthur Charles Clarke, máis coñecido como Arthur C. Clarke, foi un escritor e científico británico. Naceu o 16 de decembro de 1917 en Minehead (Inglaterra) e faleceu o 19 de marzo de 2008 en Colombo (Sri Lanka). Autor de obras de divulgación científica e de ciencia ficción, como 2001: Unha odisea do espazo, O sentinela ou Cita con Rama e co-guionista da película 2001: Unha odisea do espazo.

Xa de pequeno mostrou a súa fascinación pola astronomía, cun telescopio caseiro debuxou un mapa da Lúa. Terminados os seus estudos secundarios en 1936, trasládase a Londres. Durante a Segunda Guerra Mundial, serviu na Royal Air Force como especialista en radares, involucrándose no desenvolvemento dun sistema de defensa por radar, e exercendo como instrutor da nacente especialidade. Concluída a guerra, publica o seu artigo técnico Extra-terrestrial Relays, no cal senta as bases dos satélites artificiais en órbita xeoestacionaria (chamada, na súa honra, órbita Clarke), unha das súas grandes contribucións á ciencia do século XX. Este traballo valeralle numerosos premios, bolsas e recoñecementos.

A súa fama mundial consolidouse coas súas intervencións na televisión: na década dos '60, como comentarista da CBS das misións Apolo; e na década dos '80, grazas a un par de series de televisión que realizou. Tamén son coñecidas as súas famosas leis de Clarke, publicadas no seu libro de divulgación científica Perfís do Futuro (1962). A máis popular (e citada) delas é a chamada «Terceira Lei de Clarke»: Toda tecnoloxía o suficientemente avanzada é indistinguible da maxia.

Comezou a escribir ciencia ficción ao finalizar a guerra. Moitos dos seus relatos iniciais viran ao redor dunha trama científica, á que gustaba de adornar cun final sorprendente.

Algunhas das súas obras:

1968: 2001: Unha odisea espacial
1982: 2010: Odisea dúas
1987: 2061: Odisea tres
1996: 3001: Odisea final
1973: Cita con Rama
1989: Rama II (con Gentry Le)
1991: O xardín de Rama (con Gentry Le)
1993: Rama revelada (con Gentry Le)
1951: As areas de Marte
1952: Illas no ceo
1975: Regreso a Titán
1988: Berce (con Gentry Le)
1957: Contos da Taberna do Cervo Branco
1972: O vento do Sol: relatos da era espacial
1991: Contos do Planeta Terra

O vindeiro venres publicaremos o inicio dun dos seus relatos.

22 de xullo de 2012

O seis comisarios da mostra do Gaiás repártense 135.000 euros

Un por cada unha das seccións (Prehistoria, Roma, Medievo, Moderna e Contemporánea e Xeoloxía) e outro máis como coordinador xeneral. O seis comisarios da exposición Gallaecia Petrea cobraron, en conxunto, 135.000 euros polo traballo desenvolvido nunha mostra que conta cun orzamento total próximo aos 1,5 millóns. A Consellería de Educación e Cultura confirma que o comisario xeral, Miguel Fernández-Cid, ten un acordo, de 2010, coa Fundación Cidade da Cultura para comisariar, coordinar a exposición, dirixir a edición do catálogo e outros labores propios do cargo. Todo iso por 45.000 euros, IVE incluído. O resto dos comisarios percibiron 18.000 euros por cabeza.

Fontes da Consellería de Cultura indican que nestas cantidades inclúese o estudo e preparación da exposición, a selección de pezas e a documentación e elaboración das fichas das obras. Ademais, engaden, os comisarios deben estar dispoñibles para realizar visitas guiadas.

Estas cantidades están totalmente fóra de mercado, segundo indican distintos comisarios que realizaron proxectos expositivos en centros e museos dentro e fóra de Galicia. Un comisario que traballou en varias ocasións con institucións galegas explica que os honorarios habituais por este tipo de traballo sitúanse entre os 6.000 e os 9.000 euros. Estas son as cifras que pagan institucións tan prestixiosas como o Museo Nacional Raíña Sofía ou o propio Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC). A propia Cidade da Cultura pagou hai uns meses 4.500 euros a un comisario polo traballo desenvolvido nunha das mostras presentadas no Arquivo de Galicia.

21 de xullo de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXIV).

Durante os días e as semanas seguintes, vin ao capitán Nemo moi poucas veces. O seu segundo botaba regularmente o punto, que se consignaba na carta, de tal sorte que eu podía seguir exactamente a ruta do Nautílus.
Conseil e Land pasaban moito tempo comigo. Conseil relatara ao seu amigo as marabillas do noso paseo, e o canadense lamentaba non acompañarnos. Pero eu esperaba que se presentaría novamente unha ocasion para visitar os bosques oceánicos.
Durante algunhas horas e case todos os días descubríanse os observatorios do salón e as nosas miradas non se cansaban de penetrar nos misterios do mundo submarino.
O rumbo xeral do Nautílus era Sueste e mantíñase entre cen e cento cincuenta metros de profundidade. Un día, con todo, por non se que capricho, navegando diagonalmente por medio dos seus planos inclinados, alcanzou as capas de auga situadas a dous mil metros. O termómetro indicaba unha temperatura de catro graos centígrados, temperatura que a esa profundidade parece ser común a todas as latitudes.
O 26 de novembro, ao tres da mañá, o Nautilus franqueó o trópico de Cancro a 1720 de lonxitude.
O 27 pasou ante as costas das illas Sandwich, onde o ilustre Cook achou a morte o 14 de febreiro de 1779. Percorreramos xa catro mil oitocentas sesenta leguas desde o noso punto de partida. Ao ascender aquela mañá á plataforma, puiden ver, a unhas dúas millas a sotavento, Hawaii, a maior do sete illas que forman o arquipélago deste nome. Distinguín con claridade os linderos dos seus cultivos, as diversas cadeas montañosas que corren paralelas á costa e os seus volcáns dominados polo Mauna-Kea, que se eleva a cinco mil metros sobre o nivel do mar.
Entre outras mostras recollidas polas redes naquelas paraxes destacaban unhas flabelarias pavonias, pólipos comprimidos de graciosas formas, que son peculiares desta parte do océano.
O Nautilus mantívose rumbo ao Sueste. Cortou o ecuador o 1 de decembro a 1420 de lonxitude, e o 4 do mesmo mes, tras unha rápida travesía efectuada sen incidente algún, avistamos o arquipélago das Marquesas. A 80 57' de latitude Sur e 1390 32' de lonxitude Oeste, vin a un tres millas o cabo Martín, de Nouka-Hiva, a principal illa deste arquipélago, que pertence a Francia. Tan só foime dado ver as montañas boscosas que se debuxaban no horizonte, pois o capitán Nemo evitaba achegarse a terra. Alí as redes recolleron fermosos especímenes de peixes, como unhas coríferas coas aletas azuladas e a cola de ouro, cuxa carne non ten rival; hologimnosos case desprovistos de escamas e tamén dun sabor exquisito; ostorrincos de mandibula ósea; todos eles dignos da mesa do Nautilus.
Tras deixar aquelas encantadoras illas baixo pavillón francés, o Nautilus percorreu un dous mil millas, do 4 ao 11 de decembro, sen máis feito mencionable que o encontro dunha inmensa cantidade de luras, curiosos moluscos moi semellantes á jibia. Os pescadores franceses desígnanos co nome de encornets. As luras pertencen á clase dos cefalópodos e á familia dos dibranquios que inclúe con eles ás jibias e aos argonautas. Estes animais foron particularmente estudados polos naturalistas da Antigüedad, e, de crer a Ateneo, médico grego que viviu antes que Galeno, proveron de numerosas metáforas aos oradores da ágora, á vez que dun prato excelente á mesa dos ricos cidadáns. Foi durante a noite do 9 ao 10 de decembro cando o Nautilus achou aquel exército de moluscos, que son particularmente nocturnos. Podían contarse por millóns. Ían en emigración das zonas tépedas cara ás menos cálidas, seguindo o itinerario dos arenques e das sardiñas. A través dos grosos cristais viámolos nadar cara atrás con gran rapidez, movéndose por medio do seu tubo locomotor, perseguindo a peces e moluscos, devorando aos pequenos e sendo derovados polos grandes, e axitando nunha indescritible confusión o dez pés que a naturileza implantoulles sobre a cabeza, como unha cabeleira de serpes neumáticas. A pesar da súa velocidade, o Nautilus navegou durante varias horas no medio dese banco animal e as súas redes izaron a bordo unha enorme cantidade de exemplares entre os que recoñecín o nove especies do Pacífico clasificadas por D'Orbigny.

20 de xullo de 2012

Diccionario simpático de nomes propios

MIGUELANXO
Pintor e escultor de moita habilidade nacido en Italia. Na escola xa mostrou o seu talento facendo caricaturas dos seus mestres. Estes non o apreciaron e tivo que irse a Florencia, onde comprou algúns cinceis, pinceis e seguiu coas súas cousas.
Máis tarde desprazouse a Roma e empezou unha intelixente e variada carreira como decorador de igrexas.  Co permiso do Papa fixo unha exposición no Vaticano, a cal acabou facéndose finalmente permanente.
Fixo ademais unha fortuna ao construír unhas tumbas en pedra para a familia Medici, políticos principais do seu tempo.
É difícil voltar da Italia sen ter visto moito do seu traballo.

19 de xullo de 2012

Aforismos de Leonardo

67.- O coñecemento do tempo pasado e do estado da Terra nel son o ornato e o alimento do espírito humano. 

18 de xullo de 2012

Aforismos de Francisco: Vivir a vida

¿En qué consiste esa despreocupada resolución tan de moda entre a xuventude de "vivir a vida"?

 Son conscientes de que o seu futuro próximo xa non pasará por ser vida, no sentido desa vida tan inmensa, prometedora, inxenua e lonxana da que se levaba gozando desde neno. 

De repente lánzase un á vida de verdade, a esa á que sin darse conta se estiveron preparando desde meniños. E, achándose ás portas da franca realidade, ou nos abismos da inocencia, decátase un da súa imprudente despreocupación anterior. ¡Pero oh, cruel destino, xa é demasiado tarde para cambialo e tornar de sentido, buscar ou fabricar outra vida máis vida! De tal forma que cunha inmensa falta de honradez e unha sobredose de falso xúbilo, decídese un a apurar eses últimos momentos coa mesma despreocupación e indiferenza pasadas, pero cunha ironía e morbosidade moito maiores, e que xeneralmente durará ata máis aló do que requería a situación.

17 de xullo de 2012

Inicio de NON TEÑO BOCA E DEBO GRITAR de Harlan Ellison

O corpo de Gorrister penduraba, fláccido, no ambiente rosado; sen apoio algún, suspendido ben alto por enriba das nosas cabezas, na cámara da computadora, sen balancearse na brisa fría e oleosa que sopraba eternamente ao longo da caverna principal. O corpo colgaba cabeza abaixo, unido á parte inferior dun retén pola planta do seu pé dereito. Extraéraselle todo o sangue por unha incisión que se practicara na súa garganta, de orella a orella. Non habían rastros de sangue na puída superficie do piso de metal.

Cando Gorrister uniuse ao noso grupo e mirouse a si mesmo, xa era demasiado tarde para que nos désemos conta de que unha vez máis, AM tíñanos enganado, fixera a súa broma, a súa diversión de máquina. Tres de nós vomitamos, apartando a vista uns doutros nun reflexo tan arcaico como a náusea que o provocou.

Gorrister púxose pálido como a neve. Foi case coma se vise un ídolo de vudú e sentísese medorento polo futuro. "Meu Deus!", murmurou, e afastouse. Tres de nós seguímolo durante un intre e achámolo sentado coa cabeza entre as mans. Ellen axeonllouse xunto a el e acariñou o seu cabelo. Non se moveu, pero a súa voz chegounos crara a través do pano das súas mans:

- Por qué non nos mata dunha boa vez? Señor! non sei canto tempo vou ser capaz de aturalo.

Era o noso centesimonoveno ano na computadora.

Gorrister dicía o que todos sentiamos.

Nimdok (este era o nome que a computadora lle forzara a usar, porque se entretiña cos sons estraños) foi vítima de alucinacións que lle fixeron crer que había alimentos enlatados na caverna, Gorrister e eu tiñamos moitas dúbidas.

- É outra engañifa - díxenlles -. O mesmo que cando nos fixo crer que realmente existía aquel maldito elefante conxelado. Lembran? Benny case quedou tolo aquela vez. Imos esforzarnos para percorrer todo ese camiño e cando cheguemos van estar podrecidos ou algo polo estilo. Non, non vaiamos. Vai ter que darnos algo forzosamente, porque se non, imos morrer.

Benny estremeceuse. Facía tres días que non comiamos. A última vez foran vermes, espesos, correúdos como cordas.

16 de xullo de 2012

15 de xullo de 2012

Ome que gran ben quer molher

Vasco Fernandez Praga de Sandin
Manuscrito

Ome que gran ben quer molher
gran dereit' á de trist' andar;
ca se lh' ela non quer prestar,
al do mundo non lh' á mester.
Mais ¿que mester lhe pod' aver
o que lhe non pode tolher
tal cuita como sigo ten?
E se est om', a que Deus quer
per algûa ventura dar
d' ela algun ben, log' a cuidar
dev' esto (se scient' ouver')
ca inda o á de perder,
e creo que dev' a morrer,
se o cuidar', con pesar én.
E tod' ome que se poder'
per algûa guisa guardar
de nunca molher muit' amar,
fará bon sen, se o fezer';
que, enos dias que viver',
¿que pesar pode já prender
eno mundo per outra ren?
Mais quen s' én ben guardar quiser',
guarde-se ben de ir a logar
u veja o bon semelhar
da mia senhor, se lhe Deus der',
que a tal fez, end' o poder;
ca se o vir', log' á d' aver
mui gran cuita sen neun ben.

14 de xullo de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXIII).

O capitán Nemo gardou novamente silencio, na contemplación dese elemento tan completa e incesantemente estudado por el.
-Os sales -proseguiu logo áchanse no mar en considerables cantidades, tantas que se puidese vostede, señor profesor, retirar todas as que contén en disolución extraería vostede unha masa de catro millóns e medio de leguas cúbicas que, estendida sobre o Globo, formaría unha capa de máis de dez metros de altura. E non crea que a presenza deses sales sexa debida a un capricho da natureza. Non. Eses sales fan que a auga mariña sexa menos evaporable, impiden aos ventos arrebatarlle unha excesiva cantidade de vapores, que, ao condensarse e logo licuarse, mergullarían as zonas tépedas. Inmenso papel de equilibrio o seu na economía do Globo!
O capitán Nemo detívose, incorporouse, deu algúns pasos sobre a plataforma e regresou cara a min.
-En canto aos infusorios -continuou dicindo-, en canto a eses miles de millóns de animálculos, dos que só unha pinga de auga contén millóns e dos que fan falta uns oitocentos mil para dar un peso dun miligramo, o seu papel non é menos importante. Absorben os sales mariños, asimilan os elementos sólidos da auga e, verdadeiros creadores de continentes calcáreos, fabrican corais e madréporas. E entón, a pinga de auga, privada do seu elemento mineral, alixéirase, ascende á superficie onde absorbe os sales abandonados pola evaporación, faise máis pesada, redesciende e leva aos animálculos novos elementos para absorber. De aí, unha dobre corrente ascendente e descendente, nun movemento continuo, no movemento da vida. A vida, máis intensa que nos continentes, máis exuberante, máis infinita, triunfante en todas as partes do océano, elemento mortífero para o home, díxose, pero elemento vital para miríadas de animais e para min.
Ao falar así, o capitán Nemo se transfiguraba e provocaba en min unha extraordinaria emoción.
-Así, pois, aquí está a verdadeira existencia. Eu podería concibir a fundación de cidades náuticas, de aglomeracións de casas submarinas que, como o Nautílus, ascenderían cada mañá a respirar á superficie do mar, cidades libres como non existe ningunha, cidades independentes. Pero quen sabe se algún déspota...
O capitán Nemo interrompeu a súa frase cun xesto violento. Logo, como para expulsar un pensamento funesto, dirixiuse a min dicíndome:
-Señor Aronnax, sabe vostede cal é a profundidade do océano?
-Sei polo menos, capitán, o que nos revelaron as principais sondaxes feitas até a data.
-Podería vostede citalos, para que eu poida controlalos?
-Velaquí algúns -respondín-, ou polo menos os que me veñen agora á memoria. Se non me equivoco, achouse unha profundidade media de oito mil douscentos metros no Atlántico Norte e de dous mil cincocentos metros no Mediterráneo. As sondaxes máis notables efectuados no Atlántico Sur, preto do trinta e cinco graos, deron doce mil metros, catorce mil noventa e uns metros e quince mil cento corenta e nove metros. En resumo, estímase que se o fondo do mar estivese nivelado a súa profundidade media sería dun sete quilómetros.
-Ben, señor profesor -respondeu o capitán Nemo-, espero mostrarlle algo mellor. En canto á profundidade media desta parte do Pacífico, podo informarlle de que é soamente de catro mil metros.
Devandito isto, o capitán Nemo dirixiuse cara á escotilla e desapareceu pola escaleira. Seguinlle e dirixinme ao gran salón. Deseguido, a hélice púxose en movemento e a corredera acusou unha velocidade de vinte millas por hora.

13 de xullo de 2012

CONTACONTOS

Grandes e pequenos, é difícil substraerse á maxia dos contos e da narración oral, unha modalidade teatral na que Galicia ten un gran prestixio a nivel internacional. No noso podcast sobre o mundo do teatro en Galicia A tramoia descuberta, a actriz Charo Pita explícalle a Manu López e Ramón Estévez as claves da profesión. Ah, e tamén lle preguntamos aos críticos máis implacables, os propios nenos. Aos mandos técnicos, Reyes Abad, na Facultade de CC. da Comunicación.

mais

12 de xullo de 2012

Aforismos de Leonardo

66.- Cornelio Celso: «O soberano ben é a sabedoría; o soberano mal é a dor do corpo.» Pero compostos como estamos de dúas cousas: alma e corpo, das cales a primeira é a mellor e a segunda a peor, e a sabedoría pertencendo á parte mellor e o sumo mal á peor, será óptima cousa a sabedoría e pésima cousa a dor do corpo. Por conseguinte, así como o sumo mal é a dor corpóreo, a sabedoría é o sumo ben da alma no home consciente: nada hai que poida serlle comparado. 

11 de xullo de 2012

Aforismos de Francisco: Unha enfermidade

A felicidade e estabilidade nas relacións persoais non pode sosterse basándose na suma da infelicidade e inestabilidade de dúas persoas, senón na suma de dúas persoas felices e estables.

A xeneral incapacidade de lograr esas dúas metas, as cales na sociedade actual veñen da man, pero que de ninguna maneira ten porque ser así; fai das relacións actuais auténticos disparates sociais buscados coma remedios pasaxeiros que co tempo acaban convertíndose en drogas e que teñen efectos secundarios de gran envergadura, como a autocomplacencia, xenerada por una pérdida de identidade, e unha falsa sensación de felicidade dotada por esa falsa estabilidade adquirida.

10 de xullo de 2012

Fragmento de "A Siñá Gabriela" de Lesta Meis

Na casa dun labrador non ten moita importancia a puntualidade. O caso é que ó vi-la noite estea todo o de fóra listo. O de fóra, porque o da casa queda sempre para a noite.


A casa non veñen mulleres axudarlle. Podía ter unha criada. O xenro ben llo di. Non tería ela que andar tan atafegada. Pero xa se sabe en que para unha criada na casa dun home viúvo. Non. A siña Gabriela que non lle falasen diso. "Entramentres eu viva e Dios Nososeñor me dea saúde todo se irá arregrando, sin que me teña que axudar ninguén. Tes dabondo a quen manter cos teus fillos -decíalle ó xenro- sin que busques outra boca máis. Con que veña a costureira unha vez ó ano chega. E iso por ser un labor que eu non sei facer, porque non mo ensinaron; que senón tampouco".

9 de xullo de 2012

Unha frase para empezar a semana

Fuxide do país onde un só exerce todos os poderes: é un país de escravos. 

Bolívar

8 de xullo de 2012

Inicio de AGARIMO de Fermín Bouza Brei

As mans, como navios,
asulcan teu cábelo,
mar que se escacha en fíos
na frente sete-estrelo.

Sob as douradas olas
o corazón moiña,
e enfoula as almas tolas
a infinida fariña.

O misterioso goce,
que sofre o esprito lene,
relampa no teu doce
ollar para-selene.

7 de xullo de 2012

20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXII).

18. Catro mil leguas baixo o Pacifico
Ao amencer do día seguinte, 18 de novembro, perfectamente reposto xa da miña fatiga da véspera, subín á plataforma no momento en que o segundo do Nautilus pronunciaba a súa enigmática frase cotiá. Ocorréuseme entón que esa frase debía referirse ao estado do mar ou que o seu significado podía ser o de «Nada á vista». E en efecto, o océano estaba deserto. Nin unha soa vea no horizonte. As alturas da illa Crespo desapareceran durante a noite.
O mar absorbía as cores do prisma, con excepción do azul, e reflectíaos en todas direccións cobrando un admirable ton de añil. Sobre as ondas debuxábanse con regularidade anchas raias de muaré.
Hallábame eu admirando tan magnífico efecto da luz sobre o océano, cando apareceu o capitán Nemo, quen, sen decatarse da miña presenza, comezou a efectuar unha serie de observacións astronómicas. Logo, unha vez terminada a súa operación, apostouse no saínte do fanal para sumirse na contemplación do océano.
Namentres, unha vintena de mariñeiros do Nautilus, todos dunha vigorosa e ben constituída complexión, subiran á plataforma para retirar as redes deixadas a lástra durante a noite. Aqueles mariñeiros pertencían evidentemente a nacionalidades diferentes, aínda que o tipo europeo estivese fortemente pronunciado en todos eles. Recoñecín, sen temor a equivocarme, irlandeses, franceses, algúns eslavos e un grego ou candiota. Pero eran tan sobrios de palabras, e as poucas que usaban eran as daquel estraño idioma de orixe  hermética, que debín renunciar a interrogarlles.
Izáronse as redes a bordo. Eran redes de arrastre, semellantes ás usadas nas costas normandas, amplas bolsas mantidas entreabertas por unha verga flotante e unha cadea pasada polas mallas inferiores. Esas redes, así arrastradas, varrían o fondo do mar e recollían todos os seus produtos ao seu paso. Aquel día subiron curiosas mostras daqueles fondos abundantes en pesca: rapes, aos que os seus cómicos movementos valéronlles o cualificativo de histrions; os peixes negros de Commerson, provistos das súas antenas; balistes ondulados, rodeados de bandas vermellas; tetrodones, con veleno extremadamente sutil; algunhas lampreas oliváceas; macrorrincos, cubertos de escamas prateadas; triquiuros, con potencia eléctrica igual á do gimnoto e do torpedo; notópteros escamosos, con liñas pardas transversais; gádidos verdosos; diferentes variedades de gobios, e, finalmente, algúns peixes de máis amplas proporcións; un pámpano de prominente cabeza e dunha lonxitude de case un metro; varios escómbridos, entre eles algúns bonitos, ornados de cores azuis e prateadas, e tres magníficos atúns aos que a rapidez da súa marcha non puidera salvar da rede.
Calculei en máis de mil libras o izado pola rede. Era un bo botín, pero non sorprendente, porque ese tipo de redes, mantidas á rastra durante varias horas, capturan na súa prisión de mallas todo un mundo acuático. Non debiamos, pois, carecer de víveres de excelente calidade, e facilmente renovables pola rapidez do Nautilus e pola atracción da súa luz eléctrica.
Introduciuse inmediatamente o peixe polo escotillón e levou ás despensas, uns para o seu consumo en fresco e outros para a súa preparación en conserva. Terminada a pesca e renovada a provisión de aire, cría eu que o Nautilus ía proseguir a súa viaxe submarina e dispúñame xa a regresar ao meu camarote, cando o capitán Nemo, volvéndose cara a min, díxome sen preámbulo algún:
-Mire o océano, señor profesor. Non está dotado dunha vida real? Non ten os seus ataques de cólera e os seus accesos de tenrura? Onte durmiuse como nós e témolo aquí que se esperta tras unha noite apracible.
Así me falou, sen saúdo previo de ningunha clase. Díxose que o estraño personaxe continuaba comigo unha conversación xa iniciada.
-Mire como se esperta baixo as caricias do sol para revivir a súa existencia diúrna! Interesante estudo o de observar o ritmo do seu organismo. Posúe pulso, arterias, ten espasmos, e eu estou de acordo co sabio Maury, que descubriu nel unha circulación tan real como a do sangue nos animais.
Sendo obvio que o capitán Nemo non esperaba de min ningunha resposta, pareceume inútil asentir ás súas palabras con fórmulas tales como «evidentemente», «así é», «ten vostede razón»... Falábase máis ben a si mesmo, con longas pausas entre frase e frase. Era unha meditación en alta voz.
-Si -proseguiu-, o océano posúe unha verdadeira circulación, e para provocala bastou ao Creador de todas as cousas multiplicar nel o calórico, o sal e os animálculos. O calórico crea, en efecto, densidades diferentes que producen as correntes e contracorrentes. A evaporación, nula nas rexións hiperbóreas, moi activa nas tropicais, provoca un cambio permanente entre as augas tropicais e polares. Ademais, eu sorprendín correntes de arriba abaixo e de abaixo arriba que forman a verdadeira respiración do océano. Eu vin a molécula de auga de mar, quente na superficie, redescender ás profundidades, alcanzar o seu máximo de densidade a dous graos baixo cero para, ao arrefriarse así, facerse máis lixeira e volver subir. Verá vostede, nos Polos, as consecuencias deste fenómeno, e comprenderá entón por que, en virtude desta lei da previsora natureza, a conxelación non pode producirse nunca máis que na superficie das augas.
Mentres o capitán Nemo acababa a súa frase, eu dicíame: «O Polo! É que este audaz personaxe pretende conducirnos até alí?».

6 de xullo de 2012

Inicio de AMENCER EN MERCURIO, de Robert Silverberg

A nove millóns de millas da parte solar de Mercurio co Leverrier virando nunha serie de espirais que debían levarlle cara ao máis pequeno mundo do Sistema Solar, o segundo piloto, Lon Curtis decidiu pór termo á súa vida.

Curtis estivera agardando ansiosamente que se efectuase a aterraxe; a súa tarefa na operación xa concluíra, polo menos ata que os planos de aterraxe do Leverrier rozasen a esponxosa superficie de Mercurio. O eficaz sistema de arrefriado por sodio anulaba os esforzos do monstruoso Sol visible a través da pantalla posterior. Para Curtis e os seus sete compañeiros de tripulación, non había problemas; só tiñan que esperar mentres o autopiloto ía descendendo a nave espacial no que ía ser a segunda aterraxe do Home en Mercurio.

O comandante do Voo, Harry Ross, estaba sentado preto de Curtis cando notou o súbito envaramento das mandíbulas do piloto. De súpeto, Curtis agarrou a panca de control. Desde as rodas metálicas que fiaban o espumoso armazón, chegou un estalido verdoso de fluorocreno en disolución; o fulgor desvaneceuse. Curtis púxose en pé.

- Vas a algún sitio? - preguntoulle Ross.

- Non, só a dar unha volta. - A voz de Curtis soaba estraña.

Ross volveu dirixir a súa atención ao seu microlibro, mentres Curtis afastábase. Ouviuse o son de cremalleira dun grapón de proa ao ser manipulado, e Ross sentiu un frío momentáneo cando o aire xeado do compartimiento do reactor superrefrixerado coouse até alí.

...

5 de xullo de 2012

Aforismos de Leonardo

65.- Adquire na túa mocidade de que compensar o prexuízo da vellez. Se comprendes que a vellez ten por sustento a sabedoría, esforzarás durante os teus novos anos para que, nos últimos, non carezas de alimento. 

4 de xullo de 2012

A Física, de Aristóteles

A Física escribiuna Aristóteles entre o 335 e o 332, e está composta de oito libros. A obra aborda a teoría dinámica do cambio, e da realidade potencial e actual dos seres que, de potencialidades abstractas, deveñen cousas concretas.

No libro I aborda a definición da física, afirmando que o seu obxectivo é o estudo dos principios das cousas e da physis. O tres principios fundamentais son a materia, a forma e a privación. O estudo da física encamíñase, sobre todo, á primeira, que é tanxible e está en movemento; deste xeito, o estudo do movemento é esencial á física. No libro II examina as causas das cousas, que son catro: material, formal, eficiente e final, mentres que no libro III emprende o estudo do movemento, que é a evolución dun ser a outra cousa ou outro modo de ser, definíndoo como o tránsito do ser en potencia ao ser en acto. O movemento, esencial para o estudo do físico, mostra que o mundo é dinámico, dirixíndose todo teleolóxicamente cara á súa perfección, a excepción do Motor non movido. Pero o cambio acontece no espazo, e este está vinculado tanto ao tempo como ao baleiro; introduce, ademais, a noción de infinito, que pode ser tanto un espazo imposible de percorrer como un espazo no cal a materia está ausente. Por isto, o infinito non é en acto, senón só en potencia. O infinito, contra Platón, non é un ente en si. A isto dedicou o final do libro II e o libro IV. O tempo é o número do movemento; o tempo é, como o espazo, continuo, e non pode separarse del.
Ao movemento dedica Aristóteles os libros V e VI. Se existe o movemento (e isto é perceptible polos sentidos), é porque existen os contrarios, que actúan como os puntos de partida e de chegada do movemento. Os diferentes tipos de movemento dependen directamente dos diferentes tipos de contrarios. Existen tres tipos de movemento: cualitativos (cambio de sustancia), cuantitativos (cambio de cantidade) e locais (cambio de lugar).

O movemento diríxese da privación de algo até a consecución dese algo. Os últimos dous libros Aristóteles dedícaos á demostración da existencia dun primeiro motor, que é non movido por outro; é, tamén, inmóbil, pero o que el quere acentuar é que non debe o seu ser (cualitativo) a ningún outro ser; é acto puro, do que está ausente calquera tipo de potencia, polo que é o Ser Perfecto: o Theós.

3 de xullo de 2012

Recuperado o Calixtino

O arcebispo de Santiago e o deán da Catedral puideron esta tarde volver pasar as páxinas do Códice Calixtino. Tras ser localizado este mediodía nun garaxe do Milladoiro, a policía levou o manuscrito até a catedral para que o arcebispo Julián Barrio e o deán José María Díaz puidesen comprobar a súa autenticidade. O Códice Calixtino permanecerá baixo custodia policial até o venres, cando está previsto que volva á Catedral.

Agardamnos que as páxinas as pasaran como xente civilzada con luvas e non como fixeron ata agora (célebre e o video do dean pasando as páxinas e levando o dedo á boca).

Realmente o electricista que parece ser o autor do roubo, non tratou moito peor a obra do que fixeron os seus patéticos custodios.

2 de xullo de 2012

1 de xullo de 2012

SOIDADE de Manuel Luís Acuña

Xa ren na vida.
Nin me saúdan os pinos
nin me bican
os paxaros no camino.

Nin luce o sol.
Nin danzan bolboretas —ilusiós—.
...