20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXII).

18. Catro mil leguas baixo o Pacifico
Ao amencer do día seguinte, 18 de novembro, perfectamente reposto xa da miña fatiga da véspera, subín á plataforma no momento en que o segundo do Nautilus pronunciaba a súa enigmática frase cotiá. Ocorréuseme entón que esa frase debía referirse ao estado do mar ou que o seu significado podía ser o de «Nada á vista». E en efecto, o océano estaba deserto. Nin unha soa vea no horizonte. As alturas da illa Crespo desapareceran durante a noite.
O mar absorbía as cores do prisma, con excepción do azul, e reflectíaos en todas direccións cobrando un admirable ton de añil. Sobre as ondas debuxábanse con regularidade anchas raias de muaré.
Hallábame eu admirando tan magnífico efecto da luz sobre o océano, cando apareceu o capitán Nemo, quen, sen decatarse da miña presenza, comezou a efectuar unha serie de observacións astronómicas. Logo, unha vez terminada a súa operación, apostouse no saínte do fanal para sumirse na contemplación do océano.
Namentres, unha vintena de mariñeiros do Nautilus, todos dunha vigorosa e ben constituída complexión, subiran á plataforma para retirar as redes deixadas a lástra durante a noite. Aqueles mariñeiros pertencían evidentemente a nacionalidades diferentes, aínda que o tipo europeo estivese fortemente pronunciado en todos eles. Recoñecín, sen temor a equivocarme, irlandeses, franceses, algúns eslavos e un grego ou candiota. Pero eran tan sobrios de palabras, e as poucas que usaban eran as daquel estraño idioma de orixe  hermética, que debín renunciar a interrogarlles.
Izáronse as redes a bordo. Eran redes de arrastre, semellantes ás usadas nas costas normandas, amplas bolsas mantidas entreabertas por unha verga flotante e unha cadea pasada polas mallas inferiores. Esas redes, así arrastradas, varrían o fondo do mar e recollían todos os seus produtos ao seu paso. Aquel día subiron curiosas mostras daqueles fondos abundantes en pesca: rapes, aos que os seus cómicos movementos valéronlles o cualificativo de histrions; os peixes negros de Commerson, provistos das súas antenas; balistes ondulados, rodeados de bandas vermellas; tetrodones, con veleno extremadamente sutil; algunhas lampreas oliváceas; macrorrincos, cubertos de escamas prateadas; triquiuros, con potencia eléctrica igual á do gimnoto e do torpedo; notópteros escamosos, con liñas pardas transversais; gádidos verdosos; diferentes variedades de gobios, e, finalmente, algúns peixes de máis amplas proporcións; un pámpano de prominente cabeza e dunha lonxitude de case un metro; varios escómbridos, entre eles algúns bonitos, ornados de cores azuis e prateadas, e tres magníficos atúns aos que a rapidez da súa marcha non puidera salvar da rede.
Calculei en máis de mil libras o izado pola rede. Era un bo botín, pero non sorprendente, porque ese tipo de redes, mantidas á rastra durante varias horas, capturan na súa prisión de mallas todo un mundo acuático. Non debiamos, pois, carecer de víveres de excelente calidade, e facilmente renovables pola rapidez do Nautilus e pola atracción da súa luz eléctrica.
Introduciuse inmediatamente o peixe polo escotillón e levou ás despensas, uns para o seu consumo en fresco e outros para a súa preparación en conserva. Terminada a pesca e renovada a provisión de aire, cría eu que o Nautilus ía proseguir a súa viaxe submarina e dispúñame xa a regresar ao meu camarote, cando o capitán Nemo, volvéndose cara a min, díxome sen preámbulo algún:
-Mire o océano, señor profesor. Non está dotado dunha vida real? Non ten os seus ataques de cólera e os seus accesos de tenrura? Onte durmiuse como nós e témolo aquí que se esperta tras unha noite apracible.
Así me falou, sen saúdo previo de ningunha clase. Díxose que o estraño personaxe continuaba comigo unha conversación xa iniciada.
-Mire como se esperta baixo as caricias do sol para revivir a súa existencia diúrna! Interesante estudo o de observar o ritmo do seu organismo. Posúe pulso, arterias, ten espasmos, e eu estou de acordo co sabio Maury, que descubriu nel unha circulación tan real como a do sangue nos animais.
Sendo obvio que o capitán Nemo non esperaba de min ningunha resposta, pareceume inútil asentir ás súas palabras con fórmulas tales como «evidentemente», «así é», «ten vostede razón»... Falábase máis ben a si mesmo, con longas pausas entre frase e frase. Era unha meditación en alta voz.
-Si -proseguiu-, o océano posúe unha verdadeira circulación, e para provocala bastou ao Creador de todas as cousas multiplicar nel o calórico, o sal e os animálculos. O calórico crea, en efecto, densidades diferentes que producen as correntes e contracorrentes. A evaporación, nula nas rexións hiperbóreas, moi activa nas tropicais, provoca un cambio permanente entre as augas tropicais e polares. Ademais, eu sorprendín correntes de arriba abaixo e de abaixo arriba que forman a verdadeira respiración do océano. Eu vin a molécula de auga de mar, quente na superficie, redescender ás profundidades, alcanzar o seu máximo de densidade a dous graos baixo cero para, ao arrefriarse así, facerse máis lixeira e volver subir. Verá vostede, nos Polos, as consecuencias deste fenómeno, e comprenderá entón por que, en virtude desta lei da previsora natureza, a conxelación non pode producirse nunca máis que na superficie das augas.
Mentres o capitán Nemo acababa a súa frase, eu dicíame: «O Polo! É que este audaz personaxe pretende conducirnos até alí?».