20.000 leguas de viaxe baixo os mares (LXXXIX).

Dumont d'Urville quixo partir inmediatamente, pero achándose os seus homes e el mesmo minados polas febres que contraeran naquelas costas malsás, non puido aparellar até o 17 de marzo. Mentres tanto, medorento o goberno francés de que Dumont d'Urville non se decatara dos achados de Dillon, enviara a Vanikoro á corveta Bayonnaise, ao mando de Legoarant de Tromelin, desde a costa occidental de América onde se achaba. Legoarant fondeou ante Vanikoro algúns meses despois da partida do Astrolabe. Non achou ningún documento novo, pero puido comprobar que os salvaxes respectaran o mausoleo da Pérousse. Tal é, en sustancia, o relato que expuxen ao capitán Nemo.
-Así que se ignora aínda onde foi a acabar o terceiro navío, construído polos náufragos na illa de Vanikoro, non é así?
-En efecto.
Por toda resposta, o capitán Nemo indicoume que lle seguise ao gran salón.
O Nautilus mergullouse algúns metros por baixo das ondas. Corréronse os paneis metálicos para dar visibilidade aos cristais. Eu precipiteime a eles, e baixo as concrecións de coral, revestidas de funxias, de sifoneas, de alcionarios e de cariofíleas, e a través de miriadas de peixes hermosísimos, de xirelas, de glifisidontos, de ponféridos, de diácopodos e de holocentros, recoñecín algúns restos que as dragas non puideran arrincar; tales como abrazadeiras de ferro, áncoras, canóns, obuses, unha peza do cabrestante, unha roda, obxectos todos procedentes dos navíos naufragados e tapizados agora de flores vivas. Mentres contemplaba eu así aqueles restos abatidos, o capitán Nemo dicíame cunha voz grave:
-O comandante A Pérousse partiu o 7 de decembro de 1785 cos seus navíos Boussole e Astrolabe.
Fondeou primeiro en Botany Bay, visitou logo o arquipélago da Amizade, a Nova Caledonia, dirixiuse cara a Santa Cruz e arribou a Namuka, unha das illas do arquipélago Hapai. Chegou máis tarde aos arrecifes descoñecidos de Vanikoro. O Boussole, que ía diante, tocou na costa meridional. O Astrolabe, que acudiu na súa axuda, encallou tamén. O primeiro quedou destruído case inmediatamente. O segundo, encallado a sotavento, resistiu algúns días. Os indíxenas deron unha boa acollida aos náufragos. Estes instaláronse na illa e construíron un barco máis pequeno cos restos dos dous grandes. Algúns mariñeiros quedaron voluntariamente en Vanikoro. Os outros, debilitados e enfermos, partiron coa Pérousse cara ás illas Salomón, para perecer alí na costa occidental da illa principal do arquipélago, entre os cabos Decepción e Satisfacción.
-Como o sabe vostede? -pregunteille.
-Atopei isto no lugar de último naufraxio.
O capitán Nemo mostroume unha caixa de follalata selada coas armas de Francia e toda roñosa pola corrosión da auga mariña. Abriuna e vin un rolo de papeis amarelados, pero aínda lexibles. Eran as instrucións do ministro da Mariña ao comandante A Pérousse, con anotacións á marxe feitas persoalmente por Luís XVI.
-Unha fermosa morte para un mariño -dixo o capitán Nemo- e unha tranquila tumba de coral. Queira o ceo que tanto eu como os meus compañeiros non teñamos outra!