31 de decembro de 2013

AMIZADE de Manuel Cuña

Quero darche unha pomba para a tebra onde habitas
e douche a miña pel que latexa cal pomba namorada.

Quero darche unha verba alcendida de doces agarimos
para o teu corazón que chora sangue núa
e douche os meus beizos que deitan sangue de orfos menceres.

30 de decembro de 2013

Unha frase para empezar a semana

Quen non é capaz de perdoar, destrúe o punto que lle permitiría pasar por el mesmo. Perdoar é esquecer. O home perdoa e sempre esquece; en cambio a muller soamente perdoa . 

Ghandi 

29 de decembro de 2013

FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA [B 1511]

FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA [B 1511]

Esta ama, cuj'é Joán Coelho,
per bõas manhas que soub'aprender,
cada u for, achará bon conselho:
ca sabe ben fiar e ben tecer
e talha mui ben bragas e camisa;
e nunca vistes molher de sa guisa
que máis limpia vida sabia fazer;
ant', é hoje das molheres preçadas
que nós sabemos en nosso logar,
ca lava ben e faz bõas queijadas
e sabe ben moer e amassar
e sabe muito de bõa leiteira.
Esto non digu'eu por ben que lhi queira,
mais porque ést'assí, a meu cuidar.

E seu marido, de crastar verrões,
non lh'achan par, de Burgos a Carrión,
nen a ela de capar galiões
fremosament', assí Deus mi pardón.
Tod'esto faz; e cata ben argueiro
e escanta ben per olh'e per calheiro
e sabe muito bõa escantaçón.

Non acharedes, en toda Castela,
graças a Deus, de que mi agora praz,
melhor ventrulho nen melhor morcela
do que a ama con sa mão faz;
e al faz ben, como diz seu marido;
faz bon souriç'e lava ben transsido
e deita ben galinha choca assaz.

28 de decembro de 2013

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XLV)

O Nautilus descendeu aínda máis, a pesar da poderosa presión que sufría. Eu sentía os seus ferros tremer baixo as xunturas das súas porcas; os seus barrotes se arqueaban; os seus tabiques xemían; os cristais do salón parecían combarse baixo a presión da auga. O sólido aparello cedería, sen dúbida, se tal como dixera o seu capitán non fose capaz de resistir como un bloque macizo. Ao rasar as paredes das rocas perdidas baixo as augas puiden ver aínda algunhas cunchas, sérpulas, espios vivos e algúns espécimes de asterias. Pero pronto estes últimos representantes da vida animal desapareceron, e, por baixo das tres leguas, o Nautilus excedeu os límites da existencia submarina, como o fai un globo que se eleva no aire por encima das zonas respirables. Alcanzaramos unha profundidade de dezaseis mil metros -catro leguas-, e os flancos do Nautilus soportaban entón unha presión de mil seiscentas atmosferas, é dicir, de mil seiscentos quilogramos por cada centímetro cadrado da súa superficie.
- Que situación! -exclamei-. Percorrer estas profundas rexións ás que o home xamais chegara! Mire, capitán, mire esas magníficas rocas, esas grutas deshabitadas, eses últimos receptáculos do Globo onde a vida non é xa posible. Que mágoa que nos vexamos reducidos a non conservar máis que o recordo destes lugares descoñecidos!
- Gustaríalle levar algo mellor que o recordo? -preguntoume o capitán Nemo.
- Que quere vostede dicir?
- Quero dicir que non hai nada máis fácil que tomar unha vista fotográfica desta rexión submarina.
Case non tivera tempo para expresar a sorpresa que me causou esta nova proposición cando, a unha simple orde do capitán, trouxeron unha cámara fotográfica. A través dos paneis, o medio líquido, iluminado electricamente, distinguíase cunha claridade perfecta. Non fose o sol máis favorable a unha operación desta natureza. Controlado pola inclinación dos seus planos e pola súa hélice, o Nautilus permanecía inmóbil. Enfocouse o instrumento sobre a paisaxe do fondo oceánico, e nalgúns segundos puidemos obter un negativo dunha extremada pureza. É o positivo o que ofrezo aquí. Ven nel esas rocas primordiais que non coñeceron xamais a luz do ceo, eses granitos inferiores que forman a forte base do Globo, esas grutas profundas baleiradas na masa pétrea, eses perfís dunha incomparable liña con remates destacados en negro coma se debésense aos pinceis dalgúns artistas flamencos. Logo, máis aló, un horizonte de montañas, unha admirable liña ondulada que compón os planos de fondo da paisaxe. Son incapaz de describir ese conxunto de rocas lisas, negras, brunidas, sen ningunha adherencia vexetal, sen unha mancha, de formas extranamente recortadas e solidamente establecidas sobre unha capa de area que brillaba baixo os resplandores da luz eléctrica. Tras terminar a súa operación, o capitán Nemo díxome.
- Ascendamos, señor profesor. Non convén abusar da situación nin expor por máis tempo ao Nautilus a tales presións.
- Subamos -respondín.
- Agárrese ben. Non tivera case tempo de comprender a razón da recomendación do capitán cando me vin derrubado ao chan. Embragada a hélice a un sinal do capitán e ergueitos verticalmente os seus planos, o Nautilus elevábase cunha rapidez fulgurante, como un globo no aire, e cortaba a masa da auga cun estremecimento sonoro. Ningún detalle era xa visible. En catro minutos franqueou o catro leguas que lle separaban da superficie do océano, e tras emerxer como un peixe voador, recaeu sobre ela facendo saltar a auga a unha prodixiosa altura.

27 de decembro de 2013

FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA [B 1510]

FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA [B 1510]

Nenguén-min, que vistes mal doente
de mao mal, ond'houver'a morrer,
eu puj'a mão en el, e caente
o achei muit', e mandei-lhi fazer
mui boa cama, e adormeceu;
e espertou-s'e cobriu-s'e peeu,
e ora jamais guarido se sente.

Achei-o eu jazer desacordado,
que non cuidei que podesse guarir;
e, pois eu vi que era mal coitado,
mandei-o ben caentar e cobrir;
e, des que s'el ben coberto sentiu,
estornudou tres peidos e guariu
ja-quanto máis, e é máis arriçado.

Achei-o eu mal doente, u jazía
desacordado todo con o mal;
e non cuidava que guarecería;
mais a mercee de Deus quanto val!
que, u sa gente del desasperou,
feriu tres peidos e determinhou
e conhoceu, ca ja non conhocía.

Deste mal non cuidei que guarecesse,
pero mandei-lhi fazer ua ren:
que aquel día per ren non comesse
e se deitasse e se cobrisse ben;
e el deitou-se e cobriu-s'entón,
e peeu ben e houve coraçón
pois de bever, e dix'eu que bevesse.

26 de decembro de 2013

Aforismos de Leonardo

133.- Pero vas e cheas de erros parécenme aquelas ciencias que non nacen da experiencia, nai de toda certidumbre, nin terminan nunha noción experimental; é dicir, tales que, nin a súa orixe nin o seu medio, nin o seu fin pasan por ningún do cinco sentidos.

25 de decembro de 2013

INVERNO de Luis Pimentel

Deixarás caer as túas ricas roupas
sobre iste chao miserento.
Estamos na máis humilde casa.
Pola única ventá
contemplamos os farrapos diste día ditoso.
A chuvia bórranos
—pra ledicia nosa—
os brancos, os luminosos
cabalos do estío.
Non queiras pensar
que sobre iste ceo de mendigo
eisiste unha xoia brillante.
Estamos rodeados
dunha natureza miserenta.
Esta paisaxe
xa a presentimos algunha vez.
Viñemos eiquí
por un raro pracer.

24 de decembro de 2013

Cantiga de Nadal

No Portal de Belén
hai un espello cadrado
onde se peina a Virxe
e San Xose ao lado

23 de decembro de 2013

Unha frase para empezar a semana

Robespierre foi a honradez e a crueldade da revolución francesa. 

José Gnecco Laborde

22 de decembro de 2013

ESTEVAN FAIÁN [B 1561]

ESTEVAN FAIÁN [B 1561]

Fernán Díaz, fazen-vos entender
que casariades desta dona ben;
e nós teemos que vos é mal sén
per quant'esto que vos quero dizer:
porque a dona é de terra tal,
Don Fernando, que, per ben nen per mal,
non poderedes i un hom'haver
ante; faredes i vosso prazer
en quererdes con tal dona casar,
Fernan Díaz? Ca é de tal logar
que non podedes, per nen un poder,
haver nulh'home, ca as gentes son
de tal natura, se Deus mi pardón,
que non querran i su vós guarecer.

E sei, Don Fernando, per quant'aprendí,
non poderedes esta dona haver,
ca seus vassalos, com'ouço dizer,
non queren hom'estranho sobre si;
ca dizen que sabedes lousinhar
home deant'e sabedes buscar
gran mal detrás a muitos, com'oí.

21 de decembro de 2013

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XLIV)

A nosa navegación continuou nesas condicións ate o 13 de marzo. Aquel día, someteuse ao Nautilus a diversos experimentos de sondaxe que me interesaron vivamente. Percorreramos preto de trece mil leguas desde a nosa partida dos altos mares do Pacífico. Achabámonos entón a 450 37' de latitude Sur e a 370 53' de lonxitude Oeste. Eran os mesmos paraxes nos que o capitán Denham, do Herald, largara catorce mil metros de sonda sen achar fondo. Os mesmos tamén nos que o tenente Parcker, da fragata americana Congress, non puidera achar os fondos submariños a quince mil cento corenta metros. O capitán Nemo decidiu enviar o seu Nautílus á máis extrema profundidade, a fin de controlar esas sondaxes. Eu dispúxenme a anotar todos os resultados da súa investigación. Abríronse os paneis do salón e comezaron as manobras necesarias para alcanzar esas capas tan prodixiosamente profundas.
Compréndese que non se trata de mergullarse enchendo os depósitos, pois á parte de que non bastarían para aumentar suficientemente o peso específico do Nautilus, ao remontarse á superficie habería que expulsar a sobrecarga de auga e as bombas non terían a potencia necesaria para vencer a presión exterior. O capitán Nemo resolveu buscar o fondo oceánico por unha diagonal suficientemente alongada, por medio dos seus planos laterais, aos que se dispuxo nun ángulo de 45'. Levou á hélice ao seu máximo de revolucións e a súa cuádrupla paleta azoutou a auga cunha extraordinaria violencia. Baixo esta poderosa presión, o casco do Nautilus estremeceuse como unha corda sonora e afundiuse con regularidade nas augas. Apostados no salón, o capitán e eu observabamos a agulla do manómetro, que se desviaba rapidamente. Pronto excedemos a zona habitable en que residen a maioría dos peixes. Se algúns deles non poden vivir máis que na superficie dos mares ou dos ríos, outros, menos numerosos, mantéñense a profundidades bastante grandes. Entre estes vin ao hexanco, especie de can mariño provisto de seis fendeduras respiratorias; ao telescopio, de ollos enormes, ao malarmat-acoirazado, de dorsais grises e pectorais negras, protexidas por un peto de vermellas placas óseas, e, por último, ao lepidópodo, que, ao mil douscentos metros de profundidade en que vivía, soportaba unha presión de cento vinte atmosferas. Preguntei ao capitán Nemo se vira peixes a profundidades aínda maiores.
- Peixes? -respondeume-. Raramente. Pero que se supón, que se sabe, no estado actual da ciencia?
- Sábese, capitán, que ao descender cara ás baixas capas do océano a vida vexetal desaparece máis rapidamente que a vida animal. Sábese que alí onde se atopan aínda seres animados non vexeta xa unha soa hidrófita. Sábese que as peregrinas e as ostras chegan a vivir a dous mil metros de profundidade e que Mac Clintock, o heroe dos mares polares, sacou unha estrela viva desde unha profundidade de dous mil cincocentos metros. Sábese que a tripulación do Bull-Dog, da Mariña real, pescou unha asteria a duas mil seiscentas brazas, ou sexa, a unha profundidade de máis dunha legua. Pero quizá me diga vostede, capitán, que non se sabe nada.
- Non, señor profesor -respondeu o capitán-, non incorrerei en tal descortesía. Pero si lle preguntarei como se explica vostede que haxa seres que poidan vivir a tales profundidades.
- Explícoo por dúas razóns -respondín-. Ante todo, porque as correntes verticais, determinadas polas diferenzas de salinidade e de densidade das augas, producen un movemento que basta para manter a vida rudimentaria das encrinas e as asterias.
- Moi xusto -dixo o capitán.
- E ademais, porque se o osíxeno é a base da vida, sábese que a cantidade de osíxeno disolto na auga mariña aumenta coa profundidade en lugar de diminuír, e que a presión das capas baixas contribúe a comprimilo.
- Ah! Coñécese iso? -dixo o capitán Nemo, cun ton lixeiramente sorprendido- Pois ben, señor profesor, iso está moi ben, porque é a pura verdade. Eu engadirei que a vexiga natatoria dos peixes pescados na superficie contén máis ázoe que osíxeno á inversa da dos peixes extraídos das grandes profundidades. O que dá a razón ao seu sistema. Pero continuemos as nosas observacións.
Mirei ao manómetro. O instrumento indicaba unha profundidade de seis mil metros. Levabamos xa unha hora en inmersión. O Nautilus continuaba descendendo en plano inclinado. As augas eran admirablemente transparentes e dunha diafanidade indescritible. Unha hora máis tarde achabámonos xa a trece mil metros -unhas tres leguas e cuarto-, e o fondo do océano non se deixaba aínda presentir. Aos catorce mil metros vin uns picos negreiros que xurdían no medio da auga. Pero esas cimas podían pertencer a montañas tan altas como o Himalaia ou o Monte Branco, ou máis mesmo, e a profundidade dos abismos continuaba sendo difícil de avaliar.

20 de decembro de 2013

ESTEVAN FERNÁNDEZ BARRETO [B 1611 / V 1144]

ESTEVAN FERNÁNDEZ BARRETO [B 1611 / V 1144]

Don Estev'Eanes, por Deus mandade
a Roí Paáez, logo este día,
que, se quiser ir a Santa María,
que se non vaa pela Triidade,
ca mi dizen que lhe ten Fernán Dade
ciada feita pela Gafaría.

Se a romaría fazer quiser,
como a sempre fazer el soía,
outro caminho cate toda vía;
ca o da Triidade non lh'é mester,
ca dizen que Fernán Dade lhe quer
meter ciada pela Gafaría.

E, cada que el vén a Santarén,
sempre aló vai fazer romaría;
e da Triidade, per u soía
d'ir, mandade que se guard'el mui ben,
ca dizen que Fernán Dade lhe ten
ciada feita pela Gafaría.

19 de decembro de 2013

Aforismos de Leonardo

132.- Chamaremos mecánico ao coñecemento procreado pola experiencia, científico ao que empeza e termina no espírito, e, en fin, semimecánico ao que nace da ciencia e termina en operación manual.

18 de decembro de 2013

¿Sabes de onde é este fragmento?

Cramer correu pola galería. O ceo raso, amplo e curvo, tachonado de pequenas luces titilantes, parecía latexar rítmicamente a cada paso. A alarma aínda soaba, aullando. Aumentou o volume. Nalgún lugar do edificio estaban a pór en marcha o aparello que comezaría a buscalo emitindo feixes electrónicos, deslizándose invisible polos pisos e escaleiras, tecendo unha trama intrincada que tentaría dar con el e atrapalo, até mergullalo completamente. 
Podía sentilo. Sentir que o edificio cobraba vida. 
Ou era que todo ocorría dentro da súa mente? 
Xa terían que prendelo, tentar esmagalo contra a parede como un insecto rastreiro, para conservalo baixo vidro. E, con todo; aínda non vía a ninguén. A porta de metal detrás da cal estaba a escaleira pola que viñera estaba diante del, á volta dunha esquina.
Apresurou o paso. Quizá a que estaba a causar todo este balbordo era a enfermeira, a que deixara tendida, e non o intercomunicador desatendido. Se a atoparon alí arriba, de todos os xeitos non terían idea de onde buscalo. E cada metro que percorría agora acurtaba a distancia entre el e o exterior. Cramer alcanzou a porta. Aínda non estaba trabada. Abriuna. 
Sorriu e a traspuso.
...

17 de decembro de 2013

Cantiga de Nadal

Traédelle cousas
de Oriente para El
que eu lle levo axiña
boliños do pote
e leite con mel

16 de decembro de 2013

15 de decembro de 2013

ESTEVAN DA GUARDA [B 1325 / V 931]

ESTEVAN DA GUARDA [B 1325 / V 931]

Ora é ja Martín Vaásquez certo
das planetas que tragía erradas,
Mars e Saturno, mal aventuradas,
cujo poder trax en si encoberto:
ca per Mars foi mal chagad'en peleja,
e per Saturno cobrou tal egreja
sen prol nen ua en logar deserto.

Outras planetas de boa ventura
achou per vezes en seu calandairo;
mais das outras que lh'andan en contrairo,
cujo poder aínda sobr'el dura,
per ua delas foi mui mal chagado
e pela outra cobrou priorado,
u ten lazeira en logar de cura.

El rapou barva e fez gran coroa
e cerceou seu topete espartido
e os cabelos cabo do oído,
cuidand'haver per i egreja boa;
mais Saturno lha guisou de tal renda,
u non ha pan nen vinho d'oferenda
nen de herdade milho pera borõa.

E pois el é prior de tal prevenda,
convén que leix'a cura e atenda
a capela igual da sa pessoa.

14 de decembro de 2013

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XLIII)

Os temores de Ned Land estaban xustificados. Nestes mares privados de illas non era posible ningunha tentativa de evasión. Ningún medio de oporse á vontade do capitán Nemo. Non había outro partido que o de someterse. Pero o que non cabía xa esperar da forza ou da astucia, podía obterse, dicíame eu, pola persuasión. Terminado a viaxe, non accedería o capitán Nemo a devolvernos a liberdade baixo o xuramento de non revelar xamais a súa existencia? xuramento de honra que cumpririamos escrupulosamente. Pero había que tratar desta delicada cuestión co capitán, e podía eu reclamar a nosa liberdade? Seica non declarara el mesmo, desde o principio e moi solemnemente, que o segredo da súa vida esixía o noso aprisionamento a perpetuidade a bordo do Nautilus? O meu silencio durante ese catro meses non lle pareceu unha tácita aceptación da situación?
Volver sobre o asunto implicaba o risco de facer nacer sospeitas que poderían prexudicar aos nosos proxectos se máis tarde presentásese algunha circunstancia favorable para a súa execución. Sopesaba e daba voltas na miña mente a todas estas razóns, e sometíaas a Conseil, quen non se mostraba menos perplexo que eu. En definitiva, e aínda que eu non me desanimaba facilmente, comprendía que as probabilidades de volver ver algunha vez aos meus semellantes diminuían de día en día, a medida que o capitán Nemo avanzaba temerariamente cara ao sur do Atlántico. Durante o dezanove días antes citados ningún incidente particular marcou a nosa viaxe.
Vía pouco ao capitán. Nemo traballaba. Na biblioteca achaba a cotío os libros deixados por el abertos; eran sobre todo libros de Historia Natural. A miña obra sobre os fondos mariños, ollada por el, estaba cuberta de notas nas marxes, que contradicían, ás veces, as miñas teorías e sistemas. Pero o capitán limitábase a anotar así o meu traballo, e era raro que discutise diso comigo. Ás veces ouvía os sons melancólicos do seu órgano que el tocaba con moito sentimento, pero soamente de noite, no medio da máis secreta escuridade, cando o Nautilus durmía nos desertos do océano. Durante aquela parte da viaxe navegamos durante xornadas enteiras pola superficie das ondas. O mar parecía abandonado. Apenas uns veleiros, con carga para as Indias, dirixíanse cara ao cabo de Boa Esperanza. Un día fomos perseguidos polas embarcacións dun baleeiro, cuxos tripulantes nos tomaron, sen dúbida, por unha enorme balea de alto prezo. Pero o capitán Nemo non quixo facer perder a aquela xente o seu tempo e terminou a caza mergullándose baixa a auga. O incidente pareceu interesar vivamente a Ned Land. Non creo equivocarme ao dicir que o canadense debeu lamentar que o noso cetáceo de aceiro non fose golpeado mortalmente polo arpón dos pescadores.
Os peixes observados por Conseil e por min durante ese período diferían pouco dos que xa estudaramos baixo outras latitudes. Os principais foron algúns especímenes dese terrible xénero de cartilaxinosos, dividido en tres subxéneros que non contan con menos de trinta e dúas especies: escualos de cinco metros de lonxitude, de cabeza deprimida e máis ancha que o corpo, de aleta caudal redondeada e cun dorso que está asucado por sete grandes bandas negras, paralelas e lonxitudinais; outros escualos de cor gris cinza, con sete aberturas branquiais e provistos dunha soa aleta dorsal colocada case en metade do corpo. Pasaron tamén grandes cans mariños, peces voraces onde os haxa. Pode non darse crédito aos relatos dos pescadores, pero velaquí o que din. Atopáronse no corpo dun destes animais unha cabeza de búfalo e un tenreiro enteiro; noutro, dous atúns e un mariñeiro uniformado; noutro, un soldado co seu sabre; noutro, por último, un cabalo co seu cabaleiro. Todo isto, en verdade, non é artigo de fe. En todo caso, ningún deses animais deixouse atrapar nas redes do Nautilus e eu non puiden verificar a súa voracidade. Durante días enteiros acompañáronnos bandadas de elegantes e travesos golfiños. Ían en grupos de cinco ou seis, cazando xuntos como os lobos no campo.
Non son os golfiños menos voraces que os cans mariños se debo crer a un profesor de Copenhague que sacou do estómago dun golfiño trece marsopas e quince focas. Era, é certo, un exemplar pertencente á maior especie coñecida, e cunha lonxitude que excede, ás veces, os vinte e catro pés. Esta familia dos delfínidos conta con dez xéneros, e os que eu vin pertencían ao dos delfinorrincos, notables por un fuciño excesivamente estreito e dunha lonxitude catro veces maior que a do cranio. Os seus corpos medían tres metros, e eran negros por encima e dun branco rosáceo por baixo sementado de manchiñas moi raras. Debo citar tamén neses mares uns curiosos espécimes deses peixes, da orde dos acantopterixios e da familia dos esciénidos.
Algúns autores, máis poetas que naturalistas, pretenden que estes peixes cantan melodiosamente e que as súas voces reunidas forman un concerto que non podería igualar un coro de voces humanas. Non digo que non, pero a nós, e laméntoo moito, non nos deron ningunha serenata ao noso paso. Conseil puido clasificar unha gran cantidade de peixes voadores. Nada máis curioso que ver aos golfiños lanzarse ao seu caza cunha precisión marabillosa. Calquera que fixese o alcance do seu voo ou a traxectoria que describise, aínda que fóra sobre o mesmo Nautilus, o infortunado peixe acababa achando a boca aberta do golfiño para recibirlle. Eran pirápedos ou triglas-milanos de boca luminosa, que durante a noite, tras trazar raias de lume no aire afundíanse nas augas escuras como estrelas errantes.

13 de decembro de 2013

ESTEVAN DA GUARDA [B 1324 / V 930]

ESTEVAN DA GUARDA [B 1324 / V 930]

Com'av.eo a Merlín de morrer
per seu gran saber, que el foi mostrar
a tal molher, que o soub'enganar,
per essa guisa se foi cofonder
Martín Vaásquez, per quanto lh'eu oí
que o ten mort'ua molher assí,
a que mostrou por seu mal seu saber.

E tal coita diz que lhe faz sofrer
no coraçón, que se quer afogar,
nen er pode, u a non vir, durar
e, u torna d'i, o faz esmorecer;
e, per saber que lh'el mostrou, o ten
tan coitado, que a morrer convén
de mort'estrãia, que ha padecer.

E, o que lh'é máis grave de temer,
per aquelo que lh'el foi ensinar,
diz que sabe que o pod'ensarrar
en tal logar u convén d'atender
atal morte de qual morreu Merlín,
u dará vozes, fazendo sa fin,
ca non pod'el tal mort'estraecer.

12 de decembro de 2013

Aforismos de Leonardo

131.- Daquela o punto é o primeiro principio da xeometría, e non hai nada na natureza nin na mente humana que poida dar principio ao momento. Porque se dixeras que no contacto establecido sobre unha superficie pola agudeza última da punta dun punzón áchase a creación do punto, isto non sería verdade, senón que diriamos que tal contacto é unha superficie que circunda un centro, e que nese centro reside o punto.

11 de decembro de 2013

O EUSCARO SUPERA AO GALEGO EN NUMERO DE TíTULOS EDITADOS

Menos títulos, con tiraxes máis reducidas e cun prezo máis alto.

Así é o panorama da edición en Galicia e en galego durante os últimos anos, se ben as editoras conseguen manter a facturación no medio da crise.

Son datos do último informe do Observatorio da Cultura Galega sobre o sector do libro e xa dispoñibles en Internet.

10 de decembro de 2013

Fragmento de "Anagnórise" de María Victoria Moreno

María Victoria Moreno, nada en 1941 en Valencia de Alcántara (Cáceres) e finada en Pontevedra no 2005, foi unha mestra e escritora.

—E non lle é boa cousa.
—Non sabería que dicirche. Tampouco non é que sexa mala. É como é, simplemente.
—Pero despois pasa que acordamos cando non hai remedio.
—As cousas da vida —retrucoume— son para vivi-las e irse facendo nelas. Iso que dis de remedialas a min sóame a desvivilas ou algo semellante, e non lle vexo sentido.
—Pois eu querería desvivir tantas cousas...
—Ti non sábe-lo que dis, rapaz.
—Non vou saber... O bo, mire o que lle digo, sería pasar por cada momento importante dúas veces, unha para coller experiencia e outra para corrixir.

...

9 de decembro de 2013

Unha frase para empezar a semana

Si e non son as palabras máis antigas e simples, pero que requiren máis reflexión. 

Pitágoras 

8 de decembro de 2013

ESTEVAN DA GUARDA [B 1323 / V 928-929]

ESTEVAN DA GUARDA [B 1323 / V 928-929]

Ja Martín Vaásquez da estrología
perdeu feúza, polo grand'engano
das planetas, per que veo a dano,
en que tan muito ante s'atrevía;
ca o fezeron sen prol ordinhar
por egreja que lhe non queren dar
e per que lh'é defes'a jograría.

E pois esto, per que ant'el vivía,
lh'é defeso, des que foi ordinhado,
oimais se ten el por desasperado
da prol do mester e da clerizía;
e as planetas o tornaron fol,
sen egreja nen capela de prol
e sen o mester per que guarecía.

E ja de grado el renunçaría
sas ordiis, per quant'eu hei apreso,
por lhe non seer seu mester defeso
nen er ficar en tanta peioría,
como ficar por devaneador
coroado, e (o que é peor)
perder a prol do mester que havía.

Ena coroa, que tapar quería,
leixa crecer a cient'o cabelo
e a vezes a cobre con capelo,
o que ant'el mui d'anvidos faría.
Máis del: quand'el a esperança perdeu
das planetas, des i logu'entendeu
que per coroa prol non tiraría.

E no seu livro, per que aprendeu
astrología, logu'i prometeu
que nunca per el máis estudaría.

7 de decembro de 2013

2ª Parte de 20.000 leguas de viaxe baixo os mares (XLII)

11. O mar dos Sargazos 

O Nautilus non modificara o seu rumbo. Así, pois, toda esperanza de regresar cara aos mares europeos debía ser momentaneamente abandonada. O capitán Nemo mantiña o rumbo Sur. Onde nos levaba? Non me atrevía eu a imaxinalo. Aquel día, o Nautilus atravesou unha zona singular do océano Atlántico. Ninguén ignora a existencia desa gran corrente de auga cálida coñecida co nome de Gulf Stream, que tras saír das canles de Florida diríxese cara ao Spitzberg. Pero antes de penetrar no golfo de México, cara aos 440 de latitude Norte, a corrente divídese en dous brazos, o principal dos cales se encamiña cara ás costas de Irlanda e de Noruega, en tanto que o segundo oriéntase cara ao Sur á altura dos Azores, para bañar as costas africanas e, desde alí, tras describir un ovalo alargado, volver cara ás Antillas. Este segundo brazo -é máis ben un colar que un brazo- rodea cos seus aneis de auga cálida esa zona fría do océano, tranquila, inmóbil, que se chama o mar dos Sargazos. Verdadeiro lago en pleno Atlántico, as augas da gran corrente non tardan menos de tres anos en circunvalalo. O mar dos Sargazos, falando propiamente, cobre toda a parte mergullada da Atlántida. Algúns autores chegaron mesmo a manter que as espesas herbas das que está sementado arrincounas das praderías dese antigo continente. É máis probable, con todo, que esas masas herbáceas, algas e fucos, arrancadas das beiras de Europa e América, fosen arrastradas ate esa zona polo Gulf Stream.

Esa foi unha das razóns que levaron a Colón a supor a existencia dun novo mundo. Cando os navíos do audaz explorador chegaron ao mar dos Sargazos, navegaron non sen dificultade no medio destas herbas que detiñan a súa marcha, con gran espanto das tripulacións, e perderon tres semanas en atravesalas. Tal era a rexión que visitaba o Nautilus naquel momento. Unha verdadeira pradaría, unha tupida alfombra de algas, de fucos, de uvas do trópico, tan espesa, tan compacta que a roda dun navío non podía desgarrala sen gran esforzo. O capitán Nemo non quixo arriscar o seu hélice nesa masa herbácea e mantívose a algúns metros de profundidade. O nome dado a esta zona do mar vén da palabra española «sargazo» aplicada a estas algas, que son as que principalmente forman este banco inmenso de hidrófitos, cuxa formación é explicada así polo erudito Maury, autor da Xeografía física do Globo:

«A explicación que pode darse paréceme resultar dun experimento de todos coñecido. Se se colocan nun vaso fragmentos de tapóns de cortiza ou de calquera corpo flotante e imprímese á auga dese vaso un movemento circular, verase como eses fragmentos dispersos agrúpanse no centro da superficie líquida, é dicir, no punto menos axitado. No fenómeno que nos ocupa, o vaso é o Atlántico, o Gulf Stream é a corrente circular, e o mar dos Sargazos, o punto central no que veñen reunirse os corpos flotantes. »

Puiden estudar o fenómeno neste medio especial no que os navíos penetran raramente, e comparto a opinión de Maury. Por encima de nós flotaban corpos de todo orixe, amontoados no medio das herbas escuras, troncos de árbores arrincadas a Ándelos ou ás montañas Rochosas e transportados polo Amazonas ou o Mississippi, numerosos restos de naufraxios, de quillas e carenas, taboleiros desgaxados e tan sobrecargados de cunchas e de percebes que non podían remontar á superficie do océano. O tempo xustificará algún día estoutra opinión de Maury: a de que estas materias, así acumuladas durante séculos, se mineralizarán baixo a acción das augas e formarán inesgotables hulleiras. Reserva preciosa que prepara a previsora natureza para o momento en que os homes esgotasen as minas dos continentes. No medio de tan inextricable tecido de herbas e de fucos observei uns fermosos alcións estrelados de cor rosa; actinias que arrastraban as súas longas cabeleiras de tentáculos; medusas verdes, vermellas, azuis, e eses grandes rizostomas de Cuvier, cuxa ombrela azulada está bordeada por un festón violeta. Pasamos toda a xornada do 22 de febreiro no mar dos Sargazos, no que os peixes achan un abundante alimento en crustáceos e en plantas mariñas. Ao día seguinte, o océano recuperara o seu aspecto habitual. Desde entón e durante dezanove días, do 23 de febreiro ao 12 de marzo, o Nautilus proseguiu a súa marcha no medio do Atlántico á velocidade constante de cen leguas diarias. O capitán Nemo quería evidentemente realizar o seu programa submarino, e eu non dubidaba de que tivese a intención, tras dobrar o cabo de Fornos, de volver cara aos mares austrais do Pacífico.

6 de decembro de 2013

Morreu Nelson Mandela

A educación é a arma máis poderosa para cambiar o mundo.

Nelson Mandela (1918-2013)

5 de decembro de 2013

Aforismos de Leonardo

A ciencia 

130.- Chámase ciencia ao discurso mental que toma a súa orixe nos primeiros principios, máis aló dos cales nada pode acharse que forme parte dela. A xeometría, por exemplo, que estuda a cantidade continua, empezando pola superficie dos corpos, vén ter a súa orixe na liña, termo desas superficies; pero con isto non quedamos satisfeitos, porque sabemos que a liña termina no punto, e que o punto é a cousa máis pequena que podemos concibir.

4 de decembro de 2013

¿Sabes de onde é este fragmento?

Baixo os seus pés había unha angosta galería de metal que bordeaba a parede e perdíase á distancia. 
Non había ninguén nos arredores que se interpuxese na súa fuxida. Diante e debaixo del, había un enorme salón repleto de máquinas xigantescas, un labirinto de circuítos transparentes e opacos, de todos os tamaños, que se entrecruzaban. Este era o salón de mantemento. Podía ouvirse o suave trepidar das máquinas, e Cramer preguntouse por que non amortecerían o ruído. Os trámites burocráticos habían estancado o lugar. Unha maraña de cables e tubaxes alimentaban o edificio, chegando cos seus longos dedos a cada un dos pisos para levar un cúmulo de servizos. Eran as tripas de Kenmore, porque dalgún modo non eran exactamente o seu corazón. Podía alcanzar a ouvir un zumbido sutil, un leve rumoreo, máis aló do ronquido das máquinas, ou era soamente a súa imaxinación? Virou cara á dereita sobre a galería, deixando a porta de metal ás súas costas.
...

3 de decembro de 2013

ESTEVAN DA GUARDA [B 1320 / V 925]

ESTEVAN DA GUARDA [B 1320 / V 925]

En tal perfía qual eu nunca vi,
vi eu Don Foán con sa madr'estar;
e, porque os vi ambos perfiar,
cheguei-m'a el e dixi-lhi logu'i:
«Vencede-vos a quanto vos disser,
ca perfiardes non vos é mester
con vossa madr', e perfiar assí!».

E disse-m'el: «Sempre'esto houvemos d'uso,
eu e mia madre, en nosso solaz:
de perfiarmos eno que nos praz;
e quando m'eu de perfiar escuso,
assanha-se e diz-m'o que vos direi:
"Se non perfías, eu te mal direi,
que sejas sempre maldito e confuso"».

E dix'eu: «Senhor, non vos está ben
de perfiardes, mais está-vos mal,
con vossa madre». Diss'el: «Nen mi cal,
poi-lo ela por sa prol assí ten;
ca se lh'eu dig': "Al tenho de fazer",
por ben ou mal tanto m'ha de dizer,
ca, ena cima, perfiar me convén.

E parávoas non han de falecer;
mais tanto havemos de noite a seer,
que é meiada ou mui preto én».

2 de decembro de 2013

Unha frase para empezar a semana

Soñar en teoría, é vivir un pouco, pero vivir soñando é non existir. 

Jean Paul Sartre 

1 de decembro de 2013

ESTEVAN DA GUARDA [B 1318 / V 923]

ESTEVAN DA GUARDA [B 1318 / V 923]

Do que eu quigi, per sabedoría,
d'Álvar Rodríguiz seer sabedor
e dest'infante mouro mui pastor,
ja end'eu sei quanto saber quería
per maestr'Alí, de que aprendí
que lhi diss'Álvar Rodríguiz assí:
que ja tempo ha que o mouro fodía.

Com'el guardou de frío e de fome
este mouro, poi-lo ten en poder,
mai-lo devera guardar de foder,
pois con el sempre alberga e come;
ca maestr'Alí jura per sa fe
que ja d'Álvar Rodríguiz certo é
que fod'o mouro como fod'outr'home.

Alá guarde toda prol, en seu seo,
Álvar Rodríguiz, que pos en tomar
daqueste mouro, que non quis guardar
de seu foder, a que tan moço veo;
ca maestr'Alí diz que días ha
que sabe d'Álvar Rodríguiz que ja
fod'este mouro a caralho cheo.