30 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA VI

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA VI


Ben, entón Mc Pherson colle uns poemas probablemente escritos por Ossián e senón por outros poetas irlandeses da época de Ossián e posteriores, o ciclo da xoia xaspeada, o ciclo do país da eterna primavera, etc. e el inventa uns poemas que llos atribue a Ossián e que todo o mundo, incluso nos seus primeiros anos o noso Menéndez y Pelayo, cren que efectivamente os poemas ossiánicos son verdadeiramente, aínda que Menéndez Pelayo reconoce que debe haber algunha mistificación por parte de McPherson, reconoce que aínda a cousa non é así, que debe de haber moito fondo auténtico, primitivo etc. É un libro que leu todo o mundo. Leuno Napoleón Bonaparte na víspera da batalla de (...) estaban entrando coas tropas francesas en Milán iba a cabalo e iba lendo o libro. (...) e o heroe da loita, das loitas de Hungría na primeira metade do século XIX, a víspera da morte na batalla de (...) está a carón dun pozo está bebendo o seu cabalo e el séntase para ler os poemas de McFerson. Chateubrian foi un gran lector de McPherson... eu quixera dicirlle ó representante do señor embaixador de España o perigoso que é ler a McPherson nas embaixadas, e especialmente se derriba... está o lado dunha consola, e no alto hai un cuadro que representa a unha mariña. Din que Chateubrian na sua embaixada de Roma estaba lendo os poemas de Ossián e cando chegou a aquel verso tan fermoso que moito tempo despois repetiría ... e dixo aquelo de que os pés do vento brilan ó longo do mar, do cuadro saliu unha ola que mollou ó señor vizconde René de Chatobrián.

29 de setembro de 2018

27 de setembro de 2018

Aforismos de Leonardo

331.- Así o amante será atraído cara ao simulacro da amada e falará coa pintura que a imita. Os pobos, con ferventes votos, marcharán en busca dos simulacros dos deuses, e non a ver as obras dos poetas que figuran con palabras a eses mesmos deuses. Até os animais déixanse enganar polas pinturas. Eu vin hai algún tempo como, enganado polo parecido, un can facía grandes festas a unha pintura que representaba ao seu amo; e analogamente vin cans abalanzarse ladrando contra cans pintados, querendo mordelos; e a un mono facer mil tolemias fronte a outro mono pintado; vin, en fin, golondrinas voando e tentando pousarse sobre os ferros figurados en saínte nas xanelas dos edificios.

25 de setembro de 2018

Modelos e xéneros escultóricos en Exipto: a representación do faraón.

Modelos e xéneros escultóricos en Exipto: a representación do faraón.

Convencionalmente hai dúas tipoloxías para a representación de personaxes de rango divino: sedente ou de pé. No modelo de estatua  sedente a figura articúlase en ángulos rectos formando un todo cos dous planos do bloque, un vertical e outro horizontal.
Os brazos apóianse sobre as coxas ou están cruzados sobre o peito, sen espazos baleiros entre os membros e o tronco.
As pernas dispóñense en paralelo, cos pés espidos, deixando a miúdo material  pétreo entre elas. A  simetría das masas  volumétricas é absoluta. Impera pois a simplificación das formas cunha auténtica regularidade xeométrica. O esquema de composición é o mesmo para todas as esculturas  sedentes. O asento convértese nun plano abstracto, unido ao corpo, o que dá rixidez á figura. Anúlase, así, calquera referencia engadida a ela, fóra de inscricións  jeroglíficas, que proporcionan datos sobre o personaxe representado. Escapan a estas normas escríbalos, quen se representa sentados no chan cos brazos e as pernas algo despegados do resto do corpo, pero conservando a  simetría  axial.
Nas representacións de faraóns e persoas de rango social elevado os personaxes parecen atemporais. Os códigos escultóricos seguen ademais unha estrita aplicación da  policromía: o marrón avermellado para o home e o amarelo pálido para a muller. Os reis aparecen representados cunha serie de atributos que os caracteriza.
Normalmente os monarcas mostran o  torso espido, visten unha saia  plisada e presentan a cabeza cuberta pola dobre coroa do baixo e Alto Exipto.
Unha das estatuas que resume magníficamente o arquetipo escultórico de modelo sedente pertence ao rei Chefren da IV dinastía, de quen se achou numerosas representacións en diferentes materiais pétreos. A figura do rei está protexida polas ás do deus Horus. Este, na súa forma de falcón, abraza coas súas ás -desde as costas- a cabeza do rei, en actitude de imposición do hálito divino. O rei considerábase o descendente directo de  Horus, o divos falcón fillo á súa vez de Osiris. O corpo forma un bloque unido ao trono cos brazos sen despegarse do  torso. En  bajorrelieve están gravadas as flores do Alto e Baixo Exipto.
No modelo dos personaxes representados de pé, o corpo permanece erguido cunha repartición equitativa do volume a ambos os dous lados do eixo. Xeralmente, os brazos están pegados ao longo do tronco cos puños pechados e o pé esquerdo adiantado, en actitude de marcha. A estatua dobre de  Nimaatsed (Museo Exipcio, O Cairo), da V dinastía, é un excelente exemplo desta tipoloxía. Representa por duplicado ao sacerdote  Nimaatsed en pedra calcaria  policromada. Ambas as figuras comparten o bloque de pedra que serve de pedestal e de fondo, sendo en verdade unha repetición da mesma figura en estrita  simetría. A aplicación da cor detalla algunhas características do personaxe, como o fino bigote.

24 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA V

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA V

Xa digo que en absoluto teñen que ver nin coa paganía romá, e dicir nin con a relixión romá que en determinados aspectos era moi aberta e recollía todos cantos deuses aparecían de todalas partes, nin ten nada que ver co mundo céltico que si o houbera no sustrato delas estarían todas estas supersticións, e dicir todas estas estructuras do mundo máxico.

Pero a cousa complicouse porque no século pasado nós tivemos un grande poeta, un enorme poeta, un gran cantor, Eduardo Pondal. Eduardo Pondal sendo estudiante de menciña en Santiago caeulle nas maus un libro que no seu tempo -60 ou 70 anos antes de que o lera Pondal- foi o libro máis lido, con máis paixón e emoción, en toda Europa. Foi o best seller daquel tempo, foi traducido a tódalas lenguas... e eu podía dicirlle agora dúas ducias de momentos en que homes esenciás de Europa, e momentos esenciás de Europa, len os falsos poemas de Ossián que inventou un crego, un pastor escocés chamado Mc Pherson. Houbo un mago e erudito celta en Irlanda chamado Ossián, Ousín é o seu nombre. Este Ousín ou Ossián debeu vivir alá polo século IV ou V... Cos celtas de Irlanda pasa un pouco como a India, son xa pobos históricos nos cales a data non ten importancia ningunha, de modo que cen anos pra riba ou pra baixo non é nada e non hai maneira nunca de enterarse, pero supoñamos que viviu polo século V, tiña tanta importancia que cando empeza a cristianización de Irlanda por San Patricio, invéntanse conversacións entre San Patricio e Ossián, en que Ossián, aínda que opoñéndose levemente o cristianismo acepta gran parte das cousas, e sobre todo recoñece unha cousa moi importante que é que o San Patricio falaba moi ben. É exactamente igual como cando os cristiás no siglo II e III se inventan as famosas cartas cambiadas entre Séneca e San
Pablo... non houbo nunca as cartas entre Séneca e San Pablo, naturalmente, pero o que se pretendía, e que escribíndose Séneca con San Pablo, Séneca dáballe a San Pablo unha grande autoridad retórica. As epístolas de San Pablo entonces xa non estaban escritas nun lenguaxe cheo de paixón e cheo de faltas de sintaxis etc. era un gran retórico, o cal se probaba, porque Séneca se escribía con el.

23 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA IV

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA IV

Murguía conocía por exemplo o Liber Gabala, o Liber Gabala é un libro irlandés moitas veces refeito, pero probablemente na forma que o temos neste momento é do século XI. Está feito por redactados da derradeira redacción por un monxe do monasterio de Lindisfarnei na actual Irlanda. Neste libro que tamén pode levar por tiduo As conquistas dos fillos de Breogán conta a navegación desde Galicia a Irlanda de determinadas tribus celtas mandadas polos fillos do rei Breogán, constructor do primeiro faro da Coruña do que hoxe se chama a Torre de Hércules, polo seu revistemento román  etc. Entón o libro é moi fermoso e os capítulos adicados á saída dos celtas da Cruña para Irlanda é precioso. Levaban nada menos que a gaita e no mes de setembro cando soan os ventos tan cristalinos do sul que parece que o mundo ... se mete dentro dunha redoma de cristal, vían polas mañanciñas, alá no lonxe, pousada no mar, unha esmeralda verde. Era a illa de Irlanda. Víana desde Coruña. Chegaron alí e pelexaron cunhos pobos secretos e máis antiguos, probablemente un dos pobos máis antiguos dos que haxa noticia .... o de Danán eran os dioses e tal, un pobo que despois pasou a historia de Irlanda casi como un pobo de demonios de xente xigantesca e terrible destructores de pobos e tal...

Entonces tomouse un pouco ó pé da letra o Liber Gabala, e entón dixeron xa non hai discusión dice o ... os romanos souberon moi ben o que era un celta, sabemos e podemos probar filolóxicamente que algunhas das tribus galegas protohistóricas como os Lemacos do Val de Lemos, os Límicos do Val da Limia, seguro que eran celtas e probablemente algunha xente o norte da provincia da Cruña, de Bergantiños algunhas zonas sabemos tal, e aínda encima vén o Liber Gabala que nos fala das expedicións dos fillos de (MIl) dende Galicia a Irlanda, pois xa non hai duda ningunha. A verdá e que hai tódalas dudas, repito a moderna investigación arqueolóxica, filolóxica e etnográfica está de acordo en que os celtas foron moi poucos, estuveron en áreas moi delimitadas e a sua cultura... simplemente un dato: todo o mundo máxico galego que e moi intenso e moi coherente un dos mundos máxicos máis coherentes de toda a Europa Occidental, non ten absolutamente nada que ver, pero absolutamente nada que ver, co mundo máxico céltico, e dicir, as estructuras do mundo máxico galego, son totalmente diferente das estructuras do mundo máxico celta, tódalas supersticións galegas, que por certo están codificadas por un home que viviu nun mosteiro, nun dos primeiros mosteiros de Portugal perto de Braga un dos evanxelizadores perto de Portugal e de Galicia, San Martín de Dumio, escribiu no século VI que foi cando el viviu, un libro para correxir as supersticións dos campesinos desas zonas, o libro títulase "De corretione rusticorum" de como hai que corrixir ós rústicos. Bueno pois alí están todalas supersticiós que podemos chamar galegobragarenses ou bracarenses non dándolle a Braga primada, ese gran senso que tuvo da  cabeza da igrexa na Galicia, están alí todas e en ningunha delas, en absoluto, ten nada que ver coas estructuras do mundo mitolóxico, do mundo máxico e mítico dos celtas, e tamén debo decir que na maior parte de Galicia dun xeito ou de outro, non podo dicir o mesmo do norte de Portugal, pero dun xeito ou de outro na maior parte de Galicia no campo e no mar entre galegos e mariñeiros están vivas pouco modificadas, a veces exactamente tan e como San Martín de Dumio intentaba correxir no século VI, fanse en este momento en Galicia en determinadas épocas do ano ou con determenados acontecementos prácticas que estaban en vigor no século VI.

22 de setembro de 2018

Citas de Groucho Marx

Citas de  Groucho Marx
-Detrás de cada gran home hai unha gran muller. Detrás dela, está a súa esposa.

20 de setembro de 2018

Aforismos de Leonardo

330.- E se queres, oh, poeta!, describir as obras da natureza sen saír da túa profesión, finxindo diversos sitios e formas de varias cousas, o pintor vencerache con infinita superioridade de potencia. Se queres, en cambio, apropiarche ciencias alleas, separadas da poesía, tes que recoñecer que non che pertencen: tales a astrología, a retórica, a teoloxía, a filosofía, a xeometría, a aritmética e outras semellantes. Deixas xa entón de ser poeta, transfórmasche e non es máis aquel de quen falamos agora. Non ves, pois, que se queres ir á natureza, irás con axuda das ciencias inventadas por outros para estudar os efectos naturais? O pintor, por si só, sen valerse de nada pertencente ás diversas ciencias, irá, en cambio, directamente á imitación das obras da natureza. 

18 de setembro de 2018

Materiais empregados na escultura exipcia

Materiais empregados na escultura exipcia
O gusto exipcio polos materiais perennes responde á necesidade de que non se destrúa a estatua do defunto co paso do tempo. A pedra foi o material preferido xa que a súa dureza garante a  perdurabilidade a través do tempo. Por outra banda, a abundancia de pedra en Exipto facilitou o gran desenvolvemento da estatuaria neste tipo de material. As canteiras de Tura, preto de  Gizeh, e as de Asuán, ao sur, abasteceron continuamente os talleres de escultura.
As pedras utilizadas habitualmente foron calcaria, esquisto, diorita, lousa, basalto, granito vermello (empregado en sartegos), obsidiana e pórfido.
A utilización da madeira e o metal foi menos frecuente. A madeira adoitábase empregar nas estatuas que acompañaban ás de pedra, mentres que o ouro, abundante nos depósitos aluviais do río, utilizouse con profusión na decoración dos sartegos.
A madeira e a pedra calcaria policromabanse, aplicando a cor sobre unha capa de estuco que facilitaba a adherencia da pintura. Nalgunhas estatuas incrustábanse nas órbitas oculares ollos de vidro. Para conseguir maior realismo a oquedade interior recubríase, previamente, con láminas de cobre. Iso acentuaba a sensación de viveza.

17 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA III

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA III

Eu dixen unha vez nunha conferencia en Vigo -e parece que non gustou moitovque había no momento en que houbo mais, non máis que os socios o Real Club Celta de Vigo. Pero esto foi un comodín. En primeiro lugar ós galegos gustoulles de vir desta raza errabunda desta gran raza viaxeira de Europa que atravesou a selva Herciniana -que etimolóxicamente dicía antes de que se produxera un fenómeno da caída da cu na das lenguas celtas, era que Querciniana, e dicir, do querqus, do carballo- atravesar esta gran selva hasta Europa, chegar ós Finisterres todos pasar o mar e chegar a Irlanda, subir hasta Escocia, en fin esta gran raza amadora do mar e da onda atlántica e ó mesmo tempo vagabunda por todalas grandes chairas de Europa. O galego gustoulle pertenecer un pouco a esto. E os historiadores galegos, Murguía especialmente claro apoiados en..... e tal insistiron no fondo Celta da raza galega que por outra parte era un comodín.... Porque hai moita xente por aí que dí que os galegos somos humoristas e que esto veunos dos celtas.

Houbo moitos máis celtas en Segovia e en Sigüenza -dúas poboacións que teñen nome celta Segobriga e Segontia- que houbo en toda Galicia; e nunca oín falar que os segovianos señan humoristas ou os segontinos. Serviu pra moitas cousas, serviu para dicir por exemplo que cando no campo galego ou na ribeira do mar, atopamos xente loira co cabelo rubio e os ollos claros que eso é unha cousa que vén dos celtas. Non é verdá, vén dos suevos, das emigracións xermánicas en Galicia, porque se houbo celtas en Galicia e eran os procedentes do río Guadiana -do antiguo Anas- eran pequenos e morenos, e non loiros. Hasta o punto que outras tribus pequenas e morenas celtas que foron poboar por exemplo o norte de Escocia os (pictos) habendo corrido entre eles a idea -tamén unha idea un pouco estraña e dificilmente explicable de que o celta era alto, loiro e de ollos azuispintáronse, teñironse de roibo e por eso chámaselle Pictos, os pintados.

16 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA II

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA II

Pero polo sur, antes de chegar ó Fisterre, cando as lexións romás chegaron ó río Lima, creron que era un río famoso na mitoloxía greco-latina, creron que era o Letheo, o río do olvido. Os que pasaban aquel río ó chegar a outra ribeira, esquencíanse a lengua que falaban, esquencíanse os nomes propios, os nomes das súas familias e os rostros, xa non sabían de onde eran, apátridas, vagabundos, sen noites nin días polo mundo. E non quixeron cruzar o Lima e tuvo que ser o propio xefe das lexiós, Décimo Xuño Bruto, quen pasou a cabalo e dende a outra ribeira empezou a chamar os lexionarios polo seu nome, a dicirlles as batallas en que habían estado xuntos, as xentes que o coñeceran e hasta os nomes das familias e os nomes das terras de onde proviñan. E entón, convencidos de que aquel non era o Letheo, de que aquelas augas mansas que van verdes entre ... e xunqueiras creron de verdade que non era o río do esquezo e pasárono e emprenderon a conquista de Galicia, a romanización de Galicia. De modo que Galicia é nin máis nin menos unha terra que ten a cabeza onde remata o mundo coñecido e ten os pés no Río do Esquezo. Realmente non pode haber país máis estrano, non pode haber país que estea máis lonxe, e que de máis lonxe veña a entrar dun xeito ou outro na grande historia humán.

Agora ben e este é un dos grandes problemas da realidade histórica galega ¿quen vivía en Galicia? ¿quen eran os poboadores dos vales e das ribeiras mariñeiras de Galicia? ¿quenes vivían nos castros? ¿que deuses había nos nosos bosques? ¿que falas eran as que andaban por alí? Os galegos, en primeiro lugar os historiadores, porque leron en Plinio sabían di Toribio, sabían que había moitos municipios que os romás chamaban celtas, e se había alguén no momento da romanización de Galicia que soupera o que era un celta, eran os románs que viñan de pelear contra eles na Galia Cisalpina e na Galia Trasalpina. Tamén no século XVI se lle preguntaramos a un home, se preguntáramos quen é o que sabe que é un mouro no mundo, pois contestaríamos que un español, porque víñamos 700 anos de pelexar contra eles, pro resulta que os españoles chegan ás islas Filipinas e á aqueles xefes paganos polo tanto amarelos e que non falaban árabe senon tagalo, chámanlles moros, os moros de Cebú, os moros do Iloilo, os moros de Luzón etc. e os seus xefes chámanlle mahometás porque, porque profesaban a relixión mahometana.

Unha cousa deste tipo puidose moi ben ter producido entre os románs. Puideron moi ben tratarse aqueles pobos de que ou tiñan unha lingua celta ou que tiñan unha determinada metalurxía, ou unha determinada cerámica o feito é que lles chamaron celtas. Pero nós hoxe estamos seguros de que á penas houbo celtas en Galicia. Foi un número moi escaso.

15 de setembro de 2018

Citas de Groucho Marx

Citas de  Groucho Marx
-O segredo do éxito é a honestidade. Se podes evitala, está feito.

13 de setembro de 2018

Aforismos de Leonardo

329.- A pintura serve a un sentido máis digno que a poesía e reproduce con maior verdade que o poeta as figuras das obras da natureza; e estas son moito máis dignas que as palabras, que son obra humana; porque media a mesma proporción entre as obras dos homes e as da natureza que a que separa ao home de Deus. É, por conseguinte, máis digna cousa imitar as obras da natureza con verdadeiras imaxes dos feitos, que imitar con palabras os feitos e palabras dos homes. 

11 de setembro de 2018

Fotos de Coruña antiga

Tal como vimos facendo en anos anteriores e grazas ao apoio da Deputación da Coruña imos ir publicando fotos neste blog de antigas imaxes da cidade. Como novidade deste ano iremos incluíndo fotos doutras poboacións da provincia. Ata final de ano as publicacións serán mércores e venres e a rematado o ano os mércores quedarán como día das fotos antigas. Agardamos que disfrutedes destas publicacións.

10 de setembro de 2018

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA I

ÁLVARO CUNQUEIRO: A HISTORIA DA CULTURA GALEGA I


Teño unha inmensa fe no destino do noso pobo dentro da ancha e comunal España. Coido que temos moito que dar e moito que servir e que podemos ser donos do tempo noso e do futuro a condición de que deixemos aquel refrán antigo de cando iba unha tropa de galegos chamada polo rei de Castela para campañas contra o mouro na linea do Texo e cando chegaron a Pobra de Sanabria, comenzaron a discutir sobre quen levaría o pendón, e entón un dos que iban alí, da casa de Savedra na terra Chá lucense, dixo aquelo de somos galegos e non nos entendemos e deu a volta para casa. Que nunca máis se poda dicir esto de nós.

A máis notoria condición histórica de Galicia é que Galicia está lonxe, e que Galicia era o Finisterre, o extremo da terra conocida. Despois daquelas rocas do Fisterre, daquelas rocas mouras nas que bate a onda atlántica, xa non quedaba máis que o mar tenebroso cheo de abismos e de enormes bestas nunca vistas... aquel océano no que según Séneca navega a besta enorme chamada Leviatán.

Cando as lexións románs chegaron a Fisterre -conta Valeiro Flavio- que os soldados ó ver o sol asolagarse no océano, escoitaron algo así como o runxido que fai un ferro o roxo vivo que se mete na na fragua do ferreiro e asoenllaronse e di .... que estaban presos dun relixioso terror: habían chegado o fin do mundo e habían visto a morte do sol....

9 de setembro de 2018

UN CANTO A GALICIA

UN CANTO A GALICIA
Julio Iglesias (Spain)


Eu queroche tanto,
e ainda non o sabes...
Eu queroche tanto,
terra do meu pai.

Quero as tuas ribeiras
que me fan lembrare
os teus ollos tristes
que me fan chorare.

Un canto a Galicia, hey,
terra do meu pai.
Un canto a Galicia, hey,
miña terra nai.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

Eu queroche tanto,
e ainda non o sabes...
Eu queroche tanto,
terra do meu pai.

Quero as tuas ribeiras
que me fan lembrare
os teus ollos tristes
que me fan chorare.

Un canto a Galicia, hey,
terra do meu pai.
Un canto a Galicia, hey,
miña terra nai.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

-----------------------

Teño morriña,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares...

De eses teus lares...
De esos teus lares...

¡Teño morriña!
¡Teño saudade!

------------------------

Un canto a Galicia, hey,
terra do meu pai.
Un canto a Galicia, hey,
miña terra nai.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

Un canto a Galicia, hey,
terra do meu pai.
Un canto a Galicia, hey,
miña terra nai.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

Teño morriña, hey,
teño saudade,
porque estou lonxe
de eses teus lares.

8 de setembro de 2018

7 de setembro de 2018

O cerebro verde

O cerebro verde

Das especies que actualmente poboan a Terra, poucas remontan a súa genealogía máis aló da era terciaria. E esas poucas pertencen, xeralmente, a un só reino: o dos insectos.

E eles, probablemente, herdarán o mundo cando o paso do home polo noso planeta xa non sexa nin sequera un recordo.

Temos, pois, un tema suxestivo para a ciencia-ficción. Pero foi bastante desaproveitado (a non ser en cinema, onde dá lugar a portentosos trucajes a base de formigas xigantes).

Co CEREBRO VERDE, Frank Herbert aborda o tema da "marabunta".

6 de setembro de 2018

Aforismos de Leonardo

328.- Ninguén, a recado, preferiría perder, antes que o oído ou o olfacto, o sentido da vista. A perda do oído só trae consigo a perda de todas aquelas nocións que se resolven en palabras; mentres que, 
a da visión, privaríao da beleza do mundo, a cal consiste na superficie dos corpos, xa sexan naturais ou producidos pola arte, que se reflicten no ollo humano. 

5 de setembro de 2018

Moros y cristianos

Pedro Antonio de Alarcón
Moros y cristianos
(Cuento)
XV

Excusado es decir que ni el tío Hormiga halló medio de negociar el
indulto de Juan Falgueira, ni los jueces se rebajaron a oír seriamente los ofrecimientos que éste les hizo de un tesoro por que sobreseyesen su causa, ni el terrible gallego accedió a revelar el paradero del pergamino ni el sitio del tesoro al impertérrito Alcalde de Aldeire, quien, con tal
pretensión, tuvo todavía estómago para ir a visitarlo a la capilla en la Cárcel Alta de Granada.

Ahorcaron, pues, a Juan Falgueira el Viernes de Dolores en el Paseo
del Triunfo, y regresado que hubo a Aldeire el tío Hormiga el Domingo de
Ramos, cayó enfermo con calentura tifoidea, agravándose de tal modo en
pocos días, que el Miércoles Santo se confesó e hizo testamento, y expiró
el Sábado de Gloria por la mañana.

Pero antes de morir mandó poner una carta a D. Matías de Quesada,
reconviniéndole por su traición y latrocinio (que había dado lugar a que
tres hombres perdiesen la vida) y perdonándole cristianamente, a condición
de que devolviese a la señá. Torcuata los treinta y dos duros de la jícara
de chocolate.

Llegó está formidable carta a Ujígar al mismo tiempo que la noticia
de la muerte del tío Juan Gómez; todo lo cual afectó por tal extremo al
viejo abogado, que no volvió a echar más luz, y murió de allí a poco, no
sin escribir a última hora una terrible epístola, llena de insultos y
maldiciones, a su sobrino el maestro de la capilla de la Catedral de
Ceuta, acusándole de haberle engañado y robado y de ser causa de su
muerte.

De la lectura de tan justificada y tremenda acusación dicen que
originó la apoplejía fulminante que llevó al sepulcro a D. Bonifacio.

Por manera que solamente los barruntos de la existencia de un tesoro
fueron causa de cinco muertes y de otras desventuras, quedando a la postre
las cosas tan ignoradas y ocultas como estaban al principio, puesto que la
señá Torcuata, única persona que ya sabía en el mundo la historia del
fatal pergamino, guardóse muy bien de volver a mentarlo en toda su vida,
por juzgar que todo aquello había sido obra del diablo y consecuencia
necesaria del trato de su marido con los enemigos del Altar y del Trono.

Preguntará el lector: ¿cómo es que nosotros, sabedores de que el
tesoro está allí escondido, no hemos ido a desenterrarlo y apoderarnos de
él? Y a esto le responderemos que la curiosísima historia del hallazgo y
empleo de aquellas riquezas, con posterioridad a la muerte de la señá
Torcuata, nos es también perfectamente conocida, y que tal vez la
refiramos, andando el tiempo, si llega a nuestra noticia que el público
tiene interés en leerla.



VALDEMORO, 6 de julio de 1881.

4 de setembro de 2018

Moros y cristianos

Pedro Antonio de Alarcón
Moros y cristianos
(Cuento)
XIV

Pensando estaba así la señá Torcuata, y ya se dirigía a las hornillas
con una sartén en cada mano, cuando se oyeron sonar en la calle gritos y
silbidos de viejas y chicuelos, y voces de gentes más formal, que decía:

-¡Señor Alcalde, abra usted la puerta! ¡La justicia de la ciudad está
entrando en el pueblo con mucha tropa!

Jaime Olot se puso más amarillo que la cera al oír aquellas palabras,
y dijo, cruzando las manos:

-¡Escóndame usted, señor Alcalde! ¡De lo contrario, no tendremos
tesoro! ¡La justicia viene en mi busca!

-¿En busca de usted? ¿Por qué razón? ¿Es usted algún criminal?

-¡Bien lo decía yo!-gritó la tía Torcuata. -¡De esa cara triste no
podía venir nada bueno ¡Todo eso es cosa de Lucifer!

-¡Pronto! ¡Pronto!-añadió el forastero.- ¡Sáqueme usted por la puerta
del corral!

-¡Bien! Pero déme usted antes las señas del tesoro... -expuso el tío
Hormiga.

-Señor Alcalde... -seguían diciendo los que llamaban a la puerta,-
¡abra usted! ¡El pueblo está cercado! ¡Parece que buscan a ese hombre que
habla con usted hace una hora!...

-¡Abrid al Juzgado de primera instancia! -gritó por último una voz
imperiosa, acompañada de fuertes golpes dados a la puerta.

-¡No hay remedio!-dijo el Alcalde, yendo a abrir, mientras que el
forastero se encaminaba por la otra puerta en busca del corral.

Pero el mayoral y el cabrero, advertidos de todo, le cerraron el
paso, y entre ellos y los soldados, que ya penetraban también por aquella
puerta, le cogieron y ataron sin contratiempo alguno, aunque aquel diablo
de hombre desplegó en la lucha las fuerzas y la agilidad de un tigre.

El alguacil del Juzgado, a cuyas órdenes iban un escribano y veinte
soldados de infantería, contaba entre tanto al despavorido Alcalde las
causas y fundamentos de aquella prisión tan aparatosa.

-Ese hombre -decía-con quien usted es-taba encerrado... no sé por
qué, hablando de no sé qué asunto, es el célebre gallego Juan Falgueira,
que degolló y robó, hace quince años, a unos señores de quienes era
mulero, en cierta casería de la vega de Granada, y que se escapó de la
capilla la víspera de la ejecución, vestido con el hábito del fraile que
le auxiliaba, a quien dejó allí medio estrangulado. El mismísimo Rey (q.
D. g.) recibió hace quince días una carta de Ceuta, firmada por un moro
llamado Manos-gordas, en que le decía que Juan Falgueira, después de haber
residido largo tiempo en Orán y otros puntos de África, iba a embarcarse
para España, y que sería fácil echarle mano en Aldeire del Cenet, donde
pensaba comprar una torre de moros y dedicarse a la minería.... Al propio
tiempo, el Cónsul español en Tetuán escribía a nuestro Gobierno
participándole que una mora llamada Zama se le había presentado quejándose
de que el renegado español ben-Munuza, antes Juan Falgueira, acababa de
embarcarse para España después de asesinar al moro Manos-gordas, marido de
la querellante, y de haberle robado cierto precioso pergamino... Por todo
ello y muy principalmente por el atentado, contra el fraile en la capilla,
S. M. el Rey ha recomendado con particular encarecimiento a la
Chancillería de Granada la captura del tal facineroso y su inmediata
ejecución en aquella misma capital.

Imagínese el que leyere el espanto y asombro de todos los que oyeron
esta relación, así como la angustia del tío Hormiga, a quien no podía
caber ya duda de que el pergamino estaba en poder de aquel hombre
¡sentenciado a muerte!

Atrevióse, pues, el codicioso Alcalde, aun a riesgo de comprometerse
más de lo que ya estaba, a llamar a un lado a Juan Falgueira y a hablarle
al oído, bien que anunciando antes al concurso que iba a ver si lograba
que confesase a Dios y a los hombres sus delitos. Pero lo que hablaron en
realidad ambos socios fue lo siguiente:

-¡Compadre! -dijo el tío Hormiga,- ni la Caridad lo salva a usted!
Pero ya conoce que será lástima que ese pergamino se pierda... ¡Dígame
dónde lo ha escondido!

-¡Compadre! -respondió el gallego- Con ese pergamino, o sea con el
tesoro que representa, pienso yo negociar mi indulto. Proporcióneme usted
la Real gracia, y le entregaré el documento; pero, por lo pronto, se lo
ofreceré a los jueces para que declaren que mi crimen ha prescrito en
estos quince años de expatriación...

-¡Compadre! -replicó el tío Hormiga,-es usted un sabio, y celebraré
que le salgan bien todos sus planes. Pero, si fracasan, ¡por Dios le pido
que no se lleve a la tumba un secreto que no aprovechará a nadie!

-¡Vaya si me lo llevaré! -contestó Juan Falgueira.-¡De algún modo me
he de vengar del mundo!

-¡Vamos andando! -gritó en esto el alguacil, poniendo término a
aquella curiosa conferencia.

Y, cargado que fue de grillos y esposas el condenado a muerte,
salieron con él los curiales y los soldados en dirección a la ciudad de
Guadix, de donde habían de conducirlo a la de Granada.

-¡El demonio! ¡El demonio! -seguía diciendo la mujer del tío Juan
Gómez una hora después, al colocar de nuevo el lomo y la longaniza en sus
respectivas orzas- ¡Malditos sean todos los tesoros habidos y por haber!

3 de setembro de 2018

Inicio de “HISTORIA DO REI QUE FACÍA DESERTOS”

“HISTORIA DO REI QUE FACÍA DESERTOS”
Saramago Foi unha vez un rei que nacera cun defecto no corazón e que vivía nun gran palacio –como adoitan ser sempre os palacios dos reis-, cercado por desertos por todos os lados menos por un. Seguindo o gusto que lle impoñía o seu defecto con que viñera ao mundo, mandou arrasar todos os campos de ao redor, de tal modo que, asomado pola mañá á xanela do seu cuarto, só podía ver desolación e ruínas ata o fin e o fondo do horizonte.

...

2 de setembro de 2018

Moros y cristianos

Pedro Antonio de Alarcón
Moros y cristianos
(Cuento)
XIII

Tenemos ya cara a cara y solos al tío Juan Gómez y al forastero.

-¿Como se llama usted?-interrogó el primero al segundo con todo el
imperio de un Alcalde de monterilla y sin invitarle a que se sentara.

-Llámome Jaime Olot-respondió el hombre misterioso.

-¡Su habla de usted no me parece de esta tierra... ¿Es usted inglés?

-Soy catalán.

-¡Hombre! ¡Catalán!... Me parece bien. Y... ¿qué le trae a usted por
aquí? Sobre todo, ¿qué diablos de medidas tomaba usted ayer en mi Torre?

-Le diré a usted. Yo soy minero de oficio, y he venido a buscar
trabajo a esta tierra, famosa por sus minas de cobre y plata. Ayer tarde,
al pasar por la Torre del Moro, vi que con las piedras de ella extraídas
estaban construyendo una tapia, que aun sería necesario derribar o
arrancar otras muchas para terminar el cercado... Yo me pinto solo en esto
de demoler, ya sea dando barrenos, ya por medio de mis propios puños, pues
tengo más fuerza que un buey, y ocurrióseme la idea de tomar a mi cargo,
por contrata, la total destrucción de la Torre y el arranque de sus
cimientos, suponiendo que llegase a entenderme con el propietario.

El tío Hormiga guiñó sus ojillos grises, y respondió con mucha sorna:

-Pues, señor, no me conviene la contrata.

-Es que haré todo ese trabajo por muy poco precio, casi de balde....

-¡Ahora me conviene mucho menos!

El llamado Jaime Olot paró mientes en la soflama del tío Juan Gómez,
y miróle a fondo como para adivinar el sentido de aquella rara
contestación; pero, no logrando leer nada en la fisonomía zorruna de su
merced, parecióle oportuno añadir con fingida naturalidad:

-Tampoco dejaría de agradarme recomponer parte de aquel antiguo
edificio y vivir en él cultivando el terreno que destina usted a corral de
ganado. ¡Le compro a usted, pues, la Torre del Moro y el secano que la
circunda!

-No me conviene vender-respondió el tío Hormiga.

-¡Es que le pagaré a usted el doble de lo que aquello valga!-observó
enfáticamente el que se decía catalán.

-¡Por esta razón me conviene menos!-replicó el andaluz con tan
insultante socarronería, que su interlocutor dio un paso atrás como quien
conoce que pisa terreno falso.

Reflexionó, pues, un momento, pasado el cual alzó la cabeza con
entera resolución, echó los brazos a la espalda y dijo, riéndose
cínicamente:

-¡Luego sabe usted que en aquel terreno hay un tesoro!

El tío juan Gómez se agachó, sentado como estaba; y, mirando al
catalán de abajo arriba, exclamó donosísimamente:

-¡Lo que me choca es que lo sepa usted!

-¡Pues mucho más le chocaría si le dijese que soy yo el único que lo
sabe de cierto!

-¿Es decir que conoce usted el punto fijo en que se halla sepultado
el tesoro?

-Conozco el punto fijo, y no tardaría veinticuatro horas en
desenterrar tanta riqueza como allí duerme a la sombra...

-Según eso, ¿tiene usted cierto documento?...

-Sí, señor: tengo un pergamino del tiempo de los moros, de media vara
en cuadro en que todo esto se explica...

-Dígame usted, ¿y ese pergamino?...

-No lo llevo sobre mi persona, ni hay para qué, supuesto que me lo sé
de memoria al pie de la letra en español y en árabe... ¡Oh! ¡No soy yo tan
bobo que me entregue nunca con armas y bagajes! Así es que antes de
presentarme en estas tierras escondí el pergamino... donde nadie más que
yo podrá dar con él.

-¡Pues entonces no hay más que hablar! Señor Jaime Olot, entendámonos
como dos buenos amigos.... -exclamó el Alcalde, echando al forastero una
copa de aguardiente.

-¡Entendámonos!-repitió el forastero, sentándose sin más permiso y
bebiéndose la copa en toda regla.

-Dígame usted-continuó el tío Hormiga- y dígamelo sin mentir, para
que yo me acostumbre a creer en su formalidad...

-Vaya usted preguntando, que yo me callaré cuando me convenga ocultar
alguna cosa.

-¿Viene usted de Madrid?

-No, señor. Hace veinticinco años que estuve en la corte por primera
y última vez.

-¿Viene usted de Tierra Santa?

-No, señor. No me da por ahí.

-¿Conoce usted a un abogado de Ugíjar llamado D. Matías de Quesada?

-No, señor; yo detesto a los abogados y a toda la gente de pluma.

-Pues, entonces, ¿como ha llegado a poder de usted ese pergamino?
Jaime Olot guardo silencio.

-¡Eso me gusta! ¡Veo que no quiere usted mentir!-exclamó el Alcalde.-
Pero también es cierto que D. Matías de Quesada me engañó como a un chino,
robándome dos onzas de oro, y vendiendo luego aquel documento a alguna
persona de Melilla o de Ceuta... ¡Por cierto que, aunque usted no es moro,
tiene facha de haber estado por allá!

-¡No se fatigue usted ni pierda el tiempo! Yo le sacaré a usted de
dudas. Ese abogado debió de enviar el manuscrito a un español de Ceuta, al
cual se lo robó hace tres semanas el moro que me lo ha traspasado a mí...

-¡Toma! ¡Ya caigo! Se lo enviaría a un sobrino que tiene de músico en
aquella catedral..., a un tal Bonifacio de Tudela...

-Puede ser

-¡Pícaro D. Matías! ¡Estafar de ese modo a su compadre! ¡Pero véase
como la casualidad ha vuelto a traer el pergamino a mis manos!...

-Dirá usted a las mías... -observó el forastero.

-¡A las nuestras!-replicó el Alcalde, echando más aguardiente. -Pues,
señor, ¡somos millonarios! Partiremos el tesoro mitad por mitad, dado que
ni usted puede excavar en aquel terreno sin mi licencia, ni yo puedo
hallar el tesoro sin auxilio del pergamino que ha llegado a ser de usted;
es decir, que la suerte nos ha hecho hermanos. ¡Desde hoy vivirá usted en
mi casa! ¡Vaya otra copa! Y, en seguidita que almorcemos, daremos
principio a las excavaciones...

Por aquí iba la conferencia cuando la señá Torcuata volvió de misa.
Su marido le refirió todo lo que pasaba y le hizo la presentación del
señor Jaime Olot. La buena mujer oyó con tanto miedo como alegría la
noticia de que el tesoro estaba a punto de parecer; santiguóse repetidas
veces al enterarse de la traición y vileza de su compadre D. Matías de
Quesada, y miró con susto al forastero, cuya fisonomía le hizo presentir
grandes infortunios.

Sabedora, en fin, de que tenía que dar de almorzar a aquel hombre,
entró en la despensa a sacar de lo más precioso y reservado que contenía,
o sea lomo en adobo y longaniza de la reciente matanza, no sin decirse
mientras destapaba las respectivas orzas:

-¡Tiempo es de que parezca el tesoro; pues, entre si parece o no
parece, nos lleva de coste los treinta y dos duros de la famosa jícara de
chocolate, la antigua amistad del compadre D. Matías, estas hermosas
tajadas, que tan ricas habrían estado con pimientos y tomates en el mes de
Agosto, y el tener de huésped a un forastero de tan mala cara! ¡Malditos
sean los tesoros, y las minas, y los diablos, y todo lo que está debajo de
tierra, menos el agua y los fieles difuntos!

1 de setembro de 2018

Moros y cristianos

Pedro Antonio de Alarcón
Moros y cristianos
(Cuento)
XII

Tres o cuatro semanas después de la muerte de Manos-gordas, el
veintitantos de Febrero de 1821, nevaba si había que nevar en la villa de Aldeire y en toda la elegantísima sierra andaluza a que la propia nieve da vida y nombre.

Era domingo de Carnaval, y la campana de la iglesia llamaba por
cuarta vez a misa, con su voz delgada y pura como la de un niño, a los ateridos cristianos de aquella feligresía, demasiado próxima al cielo, los cuales no se resignaban fácilmente, en día tan crudo y desapacible, a dejar la cama o a separarse de los tizones, alegando acaso, como pretexto, que «los días de Carnestolendas no se debe rendir culto a Dios, sino al diablo».

Algo semejante decía por lo menos el tío Juan Gómez a su piadosa mujer, la señá Torcuata, defendiéndose, en el rincón del fuego, de los
argumentos conque nuestra, amiga le rogaba que no bebiera más aguardiente,
ni comiese más roscos, sino que la acompañase a misa, a fuer de buen
cristiano, sin miedo alguno a las críticas del maestro de escuela y demás
electores liberales; y muy enredada estaba la disputa, cuando cata aquí
que entro en la cocina el tío Jenaro, mayoral de los pastores de su
merced, y dijo quitándose el sombrero y rascándose la cabeza, todo de un
solo golpe:

-¡Buenos días nos dé Dios, señor Juan y señá Torcuata! Ya se harán
ustedes cargo de que algo habrá sucedido por allá arriba para que yo baje
por aquí con tan mal tiempo, no tocándome oír misa este domingo. ¿Como va
de salud?

-¡Vaya!¡Vaya! ¡No espero más!-exclamó la mujer del Alcalde,
cruzándose la mantilla con violencia.- ¡Estaría de Dios que hoy echases la
misa en el puchero! ¡Ya tienes ahí conversación y copas para todo el día,
sobre si las cabras están preñadas o sobre si los borregos han echado
cuernos! ¡Te condenarás, Juan; te condenarás si no haces pronto las paces
con la Iglesia, dejando la maldita alcaldía!

Marchado que se hubo la señá Torcuata, el Alcalde alargó un rosco y
una copa al mayoral, y le dijo:

-¡Simplezas de mujeres, tío Jenaro! Arrímese usted a la lumbre y
hable. ¿Qué ocurre por allá arriba?

-¡Pues nada!; que ayer tarde el cabrero Francisco vio que un hombre,
vestido a la malagueña, con pantalón largo y chaquetilla de lienzo, y
liado en una manta de muestra, se había metido en el corral nuevo por la
parte que todavía no tiene tapia, y rondaba la Torre del Moro,
estudiándola y midiéndola como si fuese un maestro de obras. Preguntóle
Francisco qué significaba aquello, y el forastero le interrogo a su vez
quién era el dueño de la Torre, y como Francisco le dijese que nada menos
que el Alcalde del pueblo, repuso que él hablaría a la noche con su merced
y le explicaría sus planes. Llegó presto la noche, y el hombre hizo como
que se marchaba, con lo que el cabrero se encerró en su choza, que, como
sabe usted, dista poco de allí. Dos horas después de obscurecer
enteramente notó el mismo Francisco que en la Torre sonaban ruidos muy
raros y se veía luz, lo cual le llenó de tal miedo, que ni tan siquiera se
atrevió a ir a mi choza a avisarme; cosa que hizo en cuanto fue de día,
refiriéndome el lance de ayer tarde y advirtiéndome que los tales ruidos
habían durado toda la noche. Como yo soy viejo, y he servido al Rey, y me
asusto de pocas cosas, me plantifiqué en seguida en la Torre del Moro
acompañado de Francisco, que iba temblando, y encontramos al forastero
liado en su manta y durmiendo en un cuartucho del piso bajo, que tiene
todavía su bóveda de hormigón. Desperté al sospechoso personaje, y le
reconvine por haber pasado la noche en la casa ajena sin la voluntad de su
dueño; a lo que me respondió que aquello no era casa, sino un montón de
escombros, donde bien podía haberse albergado un pobre caminante en noche
de nieves, y que estaba dispuesto a presentarse a usted, y a explicarle
quién era y todas sus operaciones y pensamientos. Le he hecho, pues, venir
conmigo, y en la puerta del corral aguarda, acompañado del cabrero, a que
usted le dé licencia para entrar...

-¡Que entre!-respondió el tío Hormiga, levantándose muy alterado por
habérsele ocurrido, desde las primeras palabras del mayoral, que todo
aquello tenía bastante que ver con el célebre tesoro, a cuyo hallazgo por
sus solos esfuerzos había renunciado su merced hacía una semana, después
de arrancar antes inútilmente muchas y muy pesadas piedras de sillería.