24 de xaneiro de 2017

Exipto. A arte no val do Nilo

Exipto. A arte no val do Nilo.
Exipto, situado no nordeste de África, é unha terra sen apenas choivas, que sería un gran deserto se non estivese atravesada polo río Nilo, un gran eixo que percorre o país de sur a norte, e cuxo cieno e auga son fonte de vida. Por iso é polo que o historiador grego Herodoto afirmou que «Exipto é un agasallo do Nilo». Neste val tivo lugar na Antigüidade unha florecente civilización, a exipcia, na que levou a cabo un complexo e orixinal universo artístico, cuxas manifestacións máis espectaculares son, sen dúbida, as colosais pirámides.
As orixes desta civilización, que se desenvolveu ao longo dun tres milenios, remóntanse a fins do IV milenio a.C. A historia do antigo Exipto divídese en diversos períodos: Imperio Antigo, Medio e Novo, durante os cales se sucederon trinta e unha dinastías, segundo a lista de faraóns de Manetón, un sacerdote exipcio do século III a.C. Esta lista é admitida, en xeral, como válida polos especialistas actuais.
O val do Nilo é como un longo oasis de mil quilómetros de lonxitude, que vai desde a primeira catarata até a desembocadura do río no Mediterráneo. Ten uns límites naturais bastante restrinxidos: ao oeste do río está o deserto de Libia, ao leste o deserto arábigo e ao norte o mar Mediterráneo. No sur, a primeira catarata impide remontalo navegando. Este determinismo xeográfico comportou o que só se poida optar ou ben pola explotación dos recursos que o Nilo ofrece ou ben pola vida nómade no deserto hostil. Doutra banda, as barreiras desérticas proporcionan seguridade e actúan como protección natural fronte á entrada doutros pobos. De feito, todas as invasións de pobos estranxeiros penetráronse desde a península do Sinaí, a zona de unión con Asia Occidental e única fronteira desprotexida.
O Nilo posúe un gran caudal grazas ás intensas choivas tropicais que regan as súas fontes, no sur, durante os meses de verán. No resto do país as choivas son escasas e non posibilitan as colleitas. Durante o estío prodúcese unha crecida sorprendente das augas, que excede o leito do río alagando as marxes. Desde setembro as augas empezan a decrecer de forma paulatina até o mes de abril. Ao retirarse as beiras do río quedan cubertas dun limo fértil que propicia os cultivos. A crecida e posterior inundación do Nilo -que se repite sen fin desde a Antigüidade- convértense, así, no acontecemento máis importante e esperado do ano. Desta forma, as tarefas agrícolas de sementa e recolección axústanse aos ciclos do río, forxándose a idea dunha zona de terra «negra» fértil, a dos depósitos do río, e outra zona de terra «vermella» estéril, a do deserto. Este ciclo regular do río foi a referencia máis importante da cultura exipcia, que moi pronto se identificou á epopea mítica de Osiris. Cada ano a crecida do Nilo fertilizaba a terra e cada ano retirábase deixando os seus campos baleiros, un ciclo que se repetía cunha frecuencia e puntualidade asombrosa no que a terra nacía e morría, da mesma maneira que Osiris, deus da fertilidade, enfrontábase con Seth, deus do deserto, para morrer nas súas mans e volver nacer indefinidamente.
A medida do tempo era indispensable nunha sociedade agrícola que debía previr as colleitas. Así foi como se consolidou unha autoridade capaz de prever exactamente a crecida do río, para aproveitar mellor as súas augas, e organizouse o primeiro calendario, que fixaba en trescentos sesenta e cinco días a periodicidade da crecida.
A cultura exipcia fixo do Nilo a súa referencia básica. O río era a fonte de vida que non tiña principio nin fin, o eixo que separaba o mundo dos vivos, situado ao leste, do mundo dos mortos, ao oeste. O Nilo era ademais o medio navegable que facilitou a comunicación entre zonas afastadas, propiciando unha organización unificada.

Ningún comentario:

Publicar un comentario

Nota: só un membro deste blog pode publicar comentarios.